Niet planmatig uitgeroeid, wel dringend hulp nodig

Historicus en directeur van Werk voor het Oosten Christian Cannuyer volgt de situatie van christenen in het Midden-Oosten al tientallen jaren. Hij pleit voor een snelle en stevige internationale coalitie om de barbarij een halt toe te roepen. Een interview.

Worden christenen nu planmatig uitgeroeid?

Christian Cannuyer • Nee, het woord genocide is hier niet op zijn plaats. Allereerst omdat christenen niet de enige en zelfs niet de voornaamste slachtoffers zijn van de terreurgroep die zich Islamitische Staat (IS) noemt. Zij krijgen van de terreurgroep meestal de kans om te vluchten. De groep die in Libië sympathiseert met IS en daar 21 koptische christenen om het leven bracht, stelde daarmee een nieuw feit. Over het algemeen is het erger gesteld met de yezidi, een geloofsgroep die beschouwd wordt als ketters.

Geen genocide, wel middeleeuws tweerangsstatuut voor christenen als het aan IS ligt.

Wie in de Assyrische dorpen in het noorden van Syrië de afgelopen dagen niet gevangen werd genomen of vermoord, die vluchtte. Maar Turkije houdt zijn grens dicht. Waarom?

Christian Cannuyer • Turkije speelt dubbel spel, net als Saoudi-Arabië en Qatar. Officieel zijn ze bondgenoten van Amerika, maar ze ondersteunen IS of deden dat tot voor kort. Voor vluchtelingen uit Syrië blijft de Turkse grens dicht, maar voor olie uit IS-gebied en voor strijders die de terreurgroep willen vervoegen, is de grens zo lek als een zeef.

Het is tijd dat de internationale gemeenschap de zogenaamde bondgenoten ter verantwoording roept.

Waar moeten deze vluchtelingen nu heen?

Christian Cannuyer • Ze proberen te ontsnappen via Jordanië en Libanon. Die landen absorberen een enorm aantal vluchtelingen. Hun stabiliteit wordt danig op de proef gesteld. Elke dag voelen ze de invloed van de extremisten toenemen. Er moet dringend een grootschalige militaire actie komen om te verhinderen dat ook die staten in chaos verzinken.

De enige christenen die nog in de dorpen blijven, hebben de wapens opgenomen met steun van Amerikaanse vrijwilligers. Een goede evolutie?

Christian Cannuyer • Dat is een nieuw gegeven, dat past in plannen van sommige activisten voor een autonome christelijke zone in het noorden van Irak, met name in de vallei van Ninive. De plaatselijke bisschoppen zijn geen voorstander van zo’n politieke oplossing.

De waarde van de christelijke aanwezigheid in het Midden-Oosten is precies om deel uit te maken van een islamitische samenleving en die mee vorm te geven.

Amerikaanse vrijwilligers die met een vreemde godsdienstige gedrevenheid deze christelijke milities ondersteunen, doen niets anders dan Europese jongeren die aan de andere zijde mee strijden. Het is een gevaarlijke ontwikkeling, die niets bijdraagt aan het welzijn van de christenen in het Midden-Oosten, integendeel. Zij worden daardoor beschouwd als een vreemd element in de islamitische samenleving, een soort vijfde colonne.

Op een antiterrorismeconferentie in Saoudi-Arabië pleitten islamgeleerden voor een verandering van het islamitisch recht, de sharia. Hoe belangrijk is deze evolutie volgens u?

Christian Cannuyer • Dat kan ik alleen maar toejuichen. In december 2014 was er in Egypte ook een internationale conferentie waarop belangrijke islamitische instanties dergelijk signaal gaven. Sjeik Ahmid al-Tayyeb zei zich dag in dag uit af te vragen wat de beweegredenen kunnen zijn voor zo’n blinde acties en voor deze Arabische kwaal, die met bloed is besmeurd. Hij onderstreepte de verantwoordelijkheid van het Westen in de ontwrichting van de regio, maar erkende tegelijk de eigen verantwoordelijkheid van de moslims in de ontwikkeling van het extremisme.

Alleen een nieuwe interpretatie van Koran en sharia kan de bronnen van het terrorisme droog leggen.

Groeperingen als IS hebben met hun extremistische interpretatie veel aanhangers gewonnen, maar de grootste slachtoffers van hun terreur zijn de moslims zelf.

Hoe kunnen christenen hier hun solidariteit tonen?

Christian Cannuyer • Het allerbelangrijkste is nu dat we onze politici oproepen om hun verantwoordelijkheid te nemen. Er moet een stevige internationale coalitie komen om de brutaliteit te stoppen. IS staat voor het einde van elke beschaving. Nu hebben ze ook het museum in Mossul kort en klein geslagen. Elke dag breidt de barbarij uit.

We moeten ons over het lot van geloofsgenoten en andere slachtoffers in Syrië en Irak evenzeer verontwaardigen als over die in Parijs of elders in Europa.

Financiële hulp is voor organisaties die in Irak en Syrië aan noodhulp doen, is ook meer dan welkom. Met Werk voor het Oosten helpen we, via plaatselijke bisschoppen van alle denominaties, vluchtelingen in Erbil (Irak) degelijk te huisvesten. Ook in Syrië staan we in contact met de plaatselijke Kerk. We zijn alvast opgelucht dat veel christenen terugkeren naar hun huizen in dorpen en steden die intussen weer bevrijd werden. 

Het christendom in Syrië en Irak is niet dood. De wil om huizen en kerken weer op te bouwen, is groot.

• Doe mee aan de manifestatie op 15 maart om 14 uur in Brussel: Together in Peace, Vrijheid en respect. Het organiserend comité bestaat uit de vertegenwoordigers van de voornaamste levensbeschouwingen in ons land.
• Van maandag 20 tot en met vrijdag 24 april zijn drie getuigen uit Jeruzalem te gast in ons land op uitnodiging van Dialoog van de kerk in Brussel.
• Steun Werk voor het Oosten
• Steun Kerk in Nood