Nieuwe encyliek 'Dilexit nos' (Hij heeft ons liefgehad) opent weg van het hart in soms harde wereld

Paus Franciscus publiceerde vandaag een nieuwe encycliek, met als titel Dilexit nos (Hij heeft ons liefgehad). De essentie is de koppeling van de ‘oude’ devotie tot het Heilig Hart van Jezus met de opvattingen verwoord in Laudato Si’ en Fratelli Tutti. Hij verkent de traditie en relevantie van het denken over ‘de menselijke en goddelijke liefde van het hart van Jezus Christus’, en roept op tot een hernieuwing van authentieke devotie om de tederheid van het geloof, de vreugde van het dienen en de vurigheid van de missie op te wekken.

Aan het einde van de algemene audiëntie op 5 juni laatst kondigde de paus de encycliek al aan, met de boodschap dat het ons veel goed zou doen om te mediteren over verschillende aspecten van de liefde van de Heer, die het pad van kerkelijke vernieuwing kan verlichten en ‘iets betekenisvols kan zeggen aan een wereld die haar hart verloren lijkt.’ De encycliek verschijnt bij de 350ste verjaardag van de eerste manifestatie van het Heilig Hart van Jezus aan de heilige Margaretha Maria Alacoque in 1673. De viering ervan eindigt op 27 juni 2025.

De encycliek omvat vijf hoofdstukken.

#1 Terug naar het hart

Het eerste hoofdstuk gaat over het belang van het hart en legt uit waarom het nodig is om ‘terug te keren naar het hart’ in een wereld waarin we louter consumenten en slaven van de markt dreigen te worden. De paus analyseert wat we bedoelen met het hart in de Bijbel. Hij wijst erop dat de huidige afschrijving van het hart zijn oorsprong vindt in het Helleense en prechristelijke rationalisme, in het postchristelijke idealisme en in het materialisme in zijn verschillende gedaanten waar het grote filosofische denken prioriteit gaf aan concepten als rede, wil of vrijheid.

#2 Het kruis: een woord van liefde

Het tweede hoofdstuk is gewijd aan de daden en woorden van liefde van Christus. Er wordt verteld over zijn ontmoetingen met de Samaritaanse vrouw, Nicodemus, de prostituee, de overspelige vrouw en de blinde. Het sterkste woord voor zijn liefde is evenwel het kruis.

#3 Geen ontlichaamde spiritualiteit

In het derde hoofdstuk vat de paus samen hoe de Kerk heeft gereflecteerd op het mysterie van het Heilig Hart van Jezus. Devotie tot het hart van Christus is essentieel voor ons christelijk leven. De paus roept vervolgens op tot hernieuwde devotie tot het Hart van Christus, vooral om ‘nieuwe manifestaties van een ontlichaamde spiritualiteit’ tegen te gaan die zich in de samenleving voordoen.

#4 De school van de heiligen

In het vierde hoofdstuk komt opnieuw de Schrift ter sprake, maar ook de vroege christenen en de heiligen en mystieke schrijvers die het onderwerp hebben verdiept. Onder invloed van deze spiritualiteit vertelde Margaretha Maria Alacoque over haar verschijningen van Jezus in Paray-le-Monial, tussen eind december 1673 en juni 1675. De kern van haar boodschap : 'Dit is het hart dat de mens zo liefhad dat het niets heeft gespaard, zelfs niet zichzelf leeg te maken en te verteren om hun zijn liefde te tonen.’ Ook Theresia van Lisieux en de Poolse zuster Faustina komen ter sprake.

#5 Universele broederschap

In het vijfde en laatste hoofdstuk van de encycliek ontwikkelt paus Franciscus de gemeenschappelijke, sociale en missionaire dimensie van elke authentieke toewijding aan het Hart van Christus. Hier komt Charles de Foucauld ter sprake en de ‘universele broederschap’.