Over de impact van de Hervorming in de christelijke Kerken

Op zaterdag 7 oktober vond in de Sint-Andriesabdij van Zevenkerken de 51ste ontmoetings- en studiedag van de Katholieke Nationale Commissie voor Oecumene (KNCO) plaats. Na het welkomwoord door mgr. Johan Bonny, bisschop van Antwerpen en referent voor oecumene en een oecumenisch jaaroverzicht door pater Thadée Barnas, hield Ds. Bruneau Jousselin, een Franse lutheraan, het hoofdreferaat.  De bijdragen vanuit de andere christelijke Kerken werden geleverd door de prof. Annemarie Mayer (voor de rooms-katholieke Kerk), prof. Antoine Arjakovsky (voor de orthodoxen) en Jelle Creemers (namens de evangelicale Kerken). Na een panelgesprek met de gastsprekers dat gemodereerd werd door prof. Adelbert Denaux, hield KNCO-voorzitter Peter De Mey het slotwoord.

Ecclesia Reformata Semper Reformanda

Vier theologen met een verschillende kerkgenootschappelijke achtergrond - lutheraans, evangelicaal, orthodox en rooms-katholiek – hebben ons vandaag geholpen om de 500ste verjaardag van de Reformatie gezamenlijk te herdenken, vatte KNCO-voorzitter Peter De Mey (KU Leuven) in zijn slotwoord de toespraken samen. Het was de katholiek die ons herinnerde aan het bekende adagium van de Reformatie dat de Kerk en dus de verschillende christelijke Kerken zich voortdurend dienen te hervormen, maar dat we zo tegelijk aan oecumene doen.

Paus Franciscus heeft in het spoor van Vaticanum II goed begrepen dat ook het kerkinstituut hervorming nodig heeft in de richting van een grotere synodaliteit. Peter De Mey

Hervorming in viervoud

In zijn bijdrage had Antoine Arjakovsky onderstreept dat de orthodoxe Kerk wat hem betreft nood heeft aan een viervoudige hervorming nodig: liturgische vernieuwing, het gezamenlijk herlezen van de geschiedenis, het herdenken van de noodzakelijke samenwerking tussen Kerk en staat en het waarderen van de bijdrage van iedere persoon, ook van de vrouwelijke charisma’s. Misschien heeft het onze toehoorders verbaasd dat de twee protestantse sprekers een kritische kanttekening plaatsten bij deze uitnodiging, hield De Mey de deelnemers voor. Dominee Jousselin is vooral van mening dat de zoekende mens in onze samenleving die misschien wel ‘post-postmodern’ mag genoemd worden, in het spoor van Luther geholpen moet en mag worden om de bevrijdende nabijheid van God te ervaren. Jelle Creemers wist dat de vernieuwingsbewegingen in evangelicale en pinksterkerken vaak gepaard gingen met een bevestiging van de eigen identiteit in onderscheid van die van andere kerken en dat de prille oecumenische openheid in zijn Kerk beter niet in de kiem gesmoord werd.

Weg met de karikaturen!

Kerken kunnen elkaar dan misschien helpen hun identiteit aan elkaar uit te leggen en ze zelfs gemeenschappelijk vorm te geven, vroeg Demey zich af. Dan hoeft de identiteit van de rooms-katholieke Kerk door een evangelisch christen niet langer meer als ‘van boven beginnend’ in contrast gezien worden met de protestantse, zoals ook veel orthodoxe christenen nog steeds de karikatuur van een louter universalistisch geleide katholieke kerk huldigen. Vaticanum II heeft immers ook de waarde van de lokale Kerk herontdekt – zelfs op het kleinste niveau van de basisgemeenschappen, zoals Evangelii Gaudium het stelt – maar combineert dit met een waardering van de universele Kerk als een gemeenschap van lokale Kerken.

Peter De Mey onthield als uitdaging voor zijn Kerk - en misschien wel voor alle christelijke Kerken vandaag – de vraag hoe hedendaagse christenen zich de persoonlijke geloofservaring van Luther kunnen toe-eigenen. Op het theoretische vlak– zoals Annemarie Mayer aangaf – verklaren katholieken en lutheranen gezamenlijk in de Gemeenschappelijke Verklaring over de Rechtvaardigingsleer, dat we als christenen ‘door genade alleen door God aanvaard worden’. En De Mey besloot met een andere vraag:

Zijn veel van onze medechristenen die ‘oprechte houding van berouw en boete’ waartoe Luther opriep, niet kwijtgeraakt?

Hi gaf zelf het antwoord: Ik ben alvast ervan overtuigd dat de aansporing die dominee Jousselin ons op grond van de geloofservaring van Luther meegaf, door ieder van ons voortdurend herbeleefd moet worden: ‘Beleef iedere ochtend de genade van je doopsel’.

Lees de integrale tekst van:

• het oecumenische jaaroverzicht van pater Thadée Barnas
• het hoofdreferaat door Ds. Bruneau Jousselin
• de bijdrage van prof. Annemarie Mayer
• de bijdrage van prof. Antoine Arjakovsky
• de bijdrage van Jelle Creemers
• het slotwoord van KNCO-voorzitter Peter De Mey