De Paasgedachte is een boodschap met een weerhaakje

Ik schreef bijna: Pasen is alweer voorbij. Dat we Pasen vierden, dat is alweer voorbij, maar Pasen zelf niet. Met het vonnis, het lijden, de dood en de verrijzenis van Jezus van Nazareth is de paastijd aangebroken, de tijd van de verloste mens.

Ik liet daarom in vorige zin de dood en de verrijzenis van Jezus nadrukkelijk voorafgaan door zijn vonnis en lijden. Met Pasen vieren we niet alleen dat de dood niet het einde van de mens is, maar worden we er ook aan herinnerd dat we zondige mensen zijn die moeten worden verlost.

We kunnen Jezus’ verrijzenis niet loskoppelen van zijn vonnis.

Hij nam de schuld voor het door de mens begane kwaad op zich. De mens was niet in staat om zichzelf te verlossen van wankelmoedigheid, lafheid en tekortkoming. Hij kon zichzelf niet aan de haren uit de poel van het leven trekken. ‘Omdat de dikke kabels van zijn begeerten sterker aan zijn hart trokken dan het dunne touwtje van zijn geweten’, schreef Bart Jan Spruyt in Elsevier Weekblad, had de mens vergeving en een Verlosser nodig.

Aan dat aspect van Pasen worden we niet graag herinnerd. De Paasgedachte is een boodschap met een weerhaakje. We houden niet van zonde. Ik bedoel daar nu eens niet mee dat we zonde verafschuwen, maar dat we er niet willen op geattendeerd worden dat het kwaad ook aan ons trekt. Verrijzenis willen we wel, maar zonder die verlossing. Wij zondigen toch niet?

Na een lezing waarin ik een enkele keer de woorden kwaad en zonde had gebruikt, kwam een man naar me toe. Hij zei: ‘Kwaad en zonde? Wij zondigen niet! Als je in een artikel nog eens het woord zonde schrijft, stop ik meteen met lezen.’ ‘Dat zou zonde zijn’, antwoordde ik. Die vond hij goed, bovendien was dat zijn betekenis van zonde: jammer.

In een samenleving die zonde heeft gereduceerd tot jammer, voert jammeren de boventoon.

We jammeren alom en aldoor. Over de regeringen (meervoud), de media (meervoud), de coronamaatregelen (meervoud) en over ongeveer alles wat een meervoud kan hebben en fout kan lopen.

Als we nergens schuldig aan zijn, moeten we toch iets of iemand de schuld kunnen geven voor het kwaad om ons heen. Als zonde niet bestaat, dus vergeving niet kan en bijgevolg verlossing niet hoeft, is er voor al dat kwaad maar één oplossing: de zondebok. Zondebokken zat vandaag. Is het de politiek niet dan de wetenschap, zijn het de jongeren niet dan de ouderen, zijn het de virologen niet dan de economisten.

Kortom, altijd zijn de anderen fout, ook voor wat wijzelf verkeerd doen: ik kon het niet helpen, want zij.... Die zij, die anderen dus, zijn ook liefst in meervoud. Meervoud is anoniem, achter de anonimiteit van die anderen kun je ook je eigen identiteit verstoppen..

Als er iets is waar Pasen mee afrekent, is het met het zondebokmechanisme.

Jezus nam de schuld op zich, zodat we geen zondebokken meer behoeven die de samenleving moet uitdrijven om weer verzoend te geraken. Ook daarvoor is Pasen helemaal niet voorbij, maar een boodschap met een weerhaakje.