Een rijtje voorouders aan een draadje
Voorouders zijn van levensbelang voor hun nakomelingen, zoveel wordt je wel duidelijk op de tentoonstelling Ancestors and Rituals in Bozar, in het kader van Europalia Indonesië. Een stel grote beelden kijken je met priemende ogen aan. Vreemde voorwerpen onthullen hun betekenis.
Zoals overal ter wereld zijn ouders en grootouders belangrijke figuren in een mensenleven.
Hun dood is ingrijpend op vele manieren.
Zo is het ook bij ons. Ook na hun dood leven ze voort, in de herinnering van hun kinderen en kleinkinderen. In foto’s op de kast, in verhalen op familiefeestjes, in onuitroeibare tradities en gewoontes. Zelfgemaakte worstenbroodjes met Kerstmis, voorlezen van de kleintjes voor het slapengaan, tot het woordeloze wiegeliedje om baby’s en peuters te troosten voor pijntjes en angst allerhande, dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Bij de verschillende volkeren van de eilanden van Indonesië is dat ook zo en nog veel sterker.
Het hele leven van de familie wordt bepaald door de band met de voorouders.
Je welstand, je gezondheid, je vruchtbaarheid, je succes in zaken en in de liefde. Op een waardige manier afscheid nemen van je overleden familieleden en ze een plaats geven in je leven en dat van je gemeenschap, is dus van levensbelang. Je status en je plek in de samenleving worden erdoor beïnvloed. Ze hebben er soms tot op vandaag dure en langdurige rituelen voor over, waarbij overleden familieleden uiteindelijk met veel pracht en praal begraven worden.
Vele godsdiensten kwamen als opeenvolgende stormwinden over de Indonesische eilanden. Allemaal lieten ze hun invloed achter. Maar aan de band met de voorouders konden ze niets veranderen. Die is voor de mensen uit Indonesië heilig. En dus krijgt hij een plaats in hun geloof.
Mij spreekt vooral een kleine vitrine aan met een rijtje houten poppetjes die met dunne twijgen en draden met elkaar verbonden zijn. Ze zijn verschillend van vorm en grootte en op diverse manieren aan elkaar vastgemaakt. Het blijkt een rijtje voorouders te zijn van een familie. Bij elk overlijden wordt er gewoon een extra poppetje aan vastgeknoopt. Het lijkt mij wel iets, zo’n rijtje op mijn kast.
En dan alvast weten waar ooit je eigen plekje is, rechts naast de vorige.
Bij ons staan de voorouders meestal wat minder in het zicht. Geen levensgrote beelden bij de ingang van onze woning. Maar toch gaat er vaak geen week voorbij zonder dat je minstens even aan een overleden ouder hebt gedacht. Ook al is hij of zij al jaren dood.
Mensen lijken meer op elkaar dan je op het eerste zicht zou denken.
Ga even naar de schitterende tentoonstelling Ancestors and Rituals om dat nog meer te beseffen. En ook om te genieten van de unieke kunstvoorwerpen die je er kunt zien: een kris met inlegwerk, gouden sieraden, expressieve beelden. Er gaat een wereld voor je open.