Roger Lybaert (90), tedere stem van rusthuisbewoners (video)
Iemand in wzc De Vaeren heeft zich uitgeleefd in het aanbrengen van kerstsfeer. Of misschien wel een heel team. Elke hoek van elke ruimte op iedere verdieping is versierd. Er is niet gekeken op een wintertafereel meer of minder. In de hal hangt een omgekeerde kerstboom aan het plafond. Zijn piek is een ster die niet naar de hemel maar naar de aarde reikt, als om te zeggen: de hemel moeten we hier maken.
Directrice Kim De Preker laat net haar hondje uit. Jul is veruit de jongste bewoner (of bezoeker) van De Vaeren, pas 3 maand oud. Maar zijn vertederde oma’s en opa’s zijn niet te tellen. Aan de balie zegt het personeel in 16 fotokadertjes:
‘In De Vaeren wonen de bewoners niet op onze werkplek, maar werken wij in hun thuis.’
Het zegt iets over de voorname en gemoedelijke omgang met elkaar. Roger Lybaert heeft zijn thuis goed gekozen.
Lockdown en eenzaamheid
In de eerste van vier video’s gaan we met Roger terug naar die eerste dagen van de lockdown, die van hem in één klap de bekendste rusthuisbewoner van Vlaanderen maakten. Toen schreef hij immers een open brief om de geïsoleerde rusthuisbewoners een stem te geven. De brief ging viraal en Roger werd uitgenodigd in De Afspraak.
Het mooie is dat hij niet alleen een stem gaf aan de rusthuisbewoners door hun isolement aan te klagen, maar dat hij zelf initiatieven nam om de eenzaamheid te doorbreken. Zijn ervaring als pastoraal werker, destijds in het leger, kwam daarbij goed van pas. Heel bemoedigend is het ook dat De Vaeren echt werk maakte van de inspraak van bewoners.
Het isolement viel als een lijkwade over het rusthuis. Een vierde van de bewoners overleed in die periode, zonder nog iemand te zien. Roger Lybaert
Het leven, een harde leerschool
Rogers jongste dochter Leentje bundelde dagboekfragmenten en herinneringen in het boek Roger, wat het leven mij leerde. En het leven bleek een harde leerschool. Roger groeide op in een gezin dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de verkeerde kant koos. Als jonge tiener verdween de vaste grond onder zijn voeten. Zijn ouders konden niet meer voor hem zorgen. En toen ze weer vrij kwamen, was hij evenmin welkom. Hij ging dan maar bij het leger, in de hoop daar uit de miserie te krabbelen.
Het is maar wanneer hij Vera leerde kennen, dat de hemel langzaam zou opklaren voor Roger Lybaert. Samen met haar leerde hij opnieuw bidden. Ze kregen 6 kinderen. Leentje herinnert hem als een vader die af en toe last had van depressieve buien. Een strenge vader, maar ook één die in de laatste jaren van zijn leven aan elk van zijn kinderen vergeving kon vragen.
‘Waarom zou ik me iets aantrekken van God? Hij trekt zich ook niets aan van mij…’ Roger Lybaert
Vera en de verdwenen liefdesbrieven
In bovenstaande video vertelt Roger al hoe belangrijk Vera voor hem was. Dankzij haar overwon hij de leegte in zijn leven en vond hij zijn geloof terug. Je kan je voorstellen hoe zwaar het hem viel toen Vera in 2018 naar een rusthuis moest verhuizen en hij als echtgenoot niet mee mocht. Met de hulp van Leentje klaagde hij die situatie toen al met succes aan. Na een optreden bij Jan Houtekiet op Radio 1 werd de wetgeving aangepast en kon het echtpaar op zoek naar een rusthuis met een tweepersoonskamer.
Naast de deur van de kamer prijkt nog altijd de foto van hem met zijn echtgenote Vera, die inmiddels overleden is. Voor Roger is ze nog haast tastbaar aanwezig. In de volgende video vertelt Roger sappig over hun relatie en 63-jarig huwelijk. Maar wat gebeurde er eigenlijk met de vurige liefdesbrieven aan zijn jeugdige vlam? En wat is volgens hem het geheim van een goed huwelijk?
In een huwelijk moet je de moeilijkheden niet verzwijgen. Tijd maken om te luisteren, is het allerbelangrijkste. Roger Lybaert
‘Het moeilijkste aan dood gaan, is loslaten’
Toen de lockdown wzc De Vaeren van de ene op de andere dag in een doodse stilte hulde, besefte Roger dat hij zelf iets kon betekenen voor de mensen die in eenzaamheid stierven. Hij vroeg de directie van het rusthuis om op de hoogte te worden gebracht als iemand er slecht aan toe was. Als onofficiële ‘aalmoezenier’ begon hij ouderen te begeleiden in hun laatste dagen en weken. Ook uit die leerschool put Roger veel wijsheid.
Je sterft niet zomaar. Het kost moeite. En sommigen geraken er nooit klaar voor. Roger Lybaert
In de laatste video staat Roger stil bij de dood en wat daarna komt. Ook voor hem valt het zwaar dat hij zijn kinderen en kleinkinderen niet meer bijeen kan brengen om Kerstmis en Nieuwjaar te vieren. Het is al een stukje sterven: afscheid nemen en loslaten. En dan is het goed dat er iets nieuws komt, blikt Roger vooruit. Ik stel me het leven na de dood voor als een zaligheid, als een thuiskomen. Eindelijk voor altijd dat warme nest waar hij als kind alleen maar van kon dromen.
De dood
Hij is geen vriend,
want telkens weer
komt hij om hen die dierbaar zijn
en verplicht mij dan om elke keer
afscheid te nemen van hen
die ’k dacht nooit kwijt te raken
in de nevelen van de tijd.
Hij is geen vriend en toch,
steeds weer komt hij
mij tegen op zijn pad.
Hij wenkt mij soms en zegt
kom, kom naderbij
maar neen, de tijd is nog niet rijp
ik wacht nog wat.
Een andere keer misschien
grijnslacht hij in zijn baard
hij heeft de tijd
en wandelt rustig voort.
En kijk wellicht is hij
in Soedan of Bagdad
nog ergens waar het brandt?
Hij heeft de tijd.
Roger Lybaert