Ruim 80 procent kerken nooit open buiten activiteiten

Zin om even een kerk te bezoeken? Heel vaak vind je de deur op slot. Maar niet op Open Kerkendagen op 6 en 7 juni. We analyseren de cijfers.

Lieve Wouters

In 2007 lanceerde Marc Huynen uit Waver de stichting Open Kerken. Het doel: meer kerken toegankelijk maken buiten de eredienst.

Marc Huynen: Ik was gevraagd om de kerkfabriek in het dorp te versterken, maar voelde er weinig voor om me in te zetten voor een kerk die doorgaans gesloten was. Waarom geen degelijk toekomstproject voor de kerk ontwikkelen? Dan wilde ik er wel de schouders onder steken.

Open kerken in statistieken

Intussen is in Vlaanderen en Brussel 8 procent van de kerken aangesloten bij Open Kerken, een kleine 200 van de ruim 2.000 kerken en kapellen. Dat betekent dat ze minstens in de zomer de deuren geregeld open doen. Tijdens het weekend van de Open Kerkendagen, dit jaar op 6 en 7 juni, steken ze nog een tandje bij.

Het aantal kerken dat lid is van Open Kerken en het hele jaar door (bijna) dagelijks opent, bedraagt slechts 6 procent.

Daarbij valt op dat West- en Oost-Vlaanderen de hoogste percentages leden van Open Kerken tellen. Antwerpen kent met 3 procent het laagste percentage (cijfers van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur, 2013). De centrumsteden en de stedelijke rand hebben de meeste open kerken. Daarbij moet gezegd dat niet alle toegankelijke kerken ook lid zijn van de stichting Open Kerken.

Het totale aantal kerken dat in Vlaanderen geregeld open is als gebedsruimte, schat Marc Huynen op maximum 20 procent.

Dat cijfer is gebaseerd op ervaring en op een vergelijking met het buitenland.

Bekijk de statistieken van Open Kerken per provincie.

Vrees voor diefstal en vandalisme

De vrees voor diefstal en vandalisme houdt veel kerkfabrieken tegen om inspanningen te doen om het gebouw vaker open te stellen als gebedsplaats. Een terechte bekommernis, al kan camerabeveiliging al veel oplossen.

Ook voor het argument dat er niet genoeg vrijwilligers gevonden kunnen worden om de gebouwen te openen, te sluiten en er eventueel een permanentie te voorzien, zijn oplossingen te bedenken. Een groot deel van de leden van Open Kerken werkt samen met culturele diensten van de gemeente of met Monumentenwacht. Die zijn vaak enthousiast om de kerken open te houden en daarmee cultuur en toerisme in de streek aan te zwengelen.

Samenwerking met gemeenten maakt veel mogelijk

Volgens Marc Huynen zit het grootste probleem dan ook niet bij de praktische beslommeringen.

Veel kerkfabrieken gaan ervanuit dat een kerk er alleen is voor de eredienst en kijken niet verder. Marc Huynen

De grootste uitdaging is dus om kerkfabrieken te overtuigen van de waarde van het kerkgebouw als gebedsruimte en cultuurplek. Die mentaliteitswissel opent vanzelf perspectieven.

Marc Huynen: Als je een kerk gesloten houdt, trek je geen vrijwilligers aan. Maar eens je ze open stelt, wordt dat erfgoed interessant voor veel mensen. Ook voor jonge mensen. Ik heb al vaak gezien wat er allemaal mogelijk wordt als je een kerkfabriek in contact brengt met een stadsbestuur om een project uit te werken.

Open kerken zijn interessant erfgoed

Door het jaar ontvangen de leden van Open Kerken in België in het totaal ruim 5 miljoen bezoekers. Dat gaat van toeristen over cultuurliefhebbers tot stiltezoekers uit de buurt. Ook voor de Open Kerkendagen stijgt het aantal belangstellenden keer op keer. Dit jaar worden 65.000 bezoekers verwacht in het weekend van 6 en 7 juni.

Wat zijn jouw ervaringen met open en gesloten kerken? Laat het ons weten!