Strijd tegen corruptie in de wereld naar het voorbeeld van Noach!

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

Het Bijbelverhaal – geschreven in de symbolentaal van die tijd – leert ons iets indrukwekkends: God was dermate verbitterd door de heersende boosheid van de mensen, het was een gangbare levensstijl geworden, dat Hij meende dat hun schepping een vergissing was en besloot hen uit te roeien. Een finale oplossing. Misschien met het uitzicht van een omgekeerde barmhartigheid. Geen mensen meer, geen geschiedenis meer, geen oordeel meer, geen veroordeling meer. En veel toekomstige slachtoffers van misbruik, geweld, onrecht zouden voor altijd gespaard blijven.

Profeten van de mislukking

Overkomt het ook ons niet – overweldigd door een gevoel van onmacht tegenover het kwaad of ontmoedigd door de “profeten van de mislukking” – te denken dat het beter zou zijn  we niet geboren waren? Moeten we geloof hechten aan sommige hedendaagse meningen die de menselijke soort zien als een schade van de evolutie voor onze planeet. Alles negatief? Neen.

Atoomoorlog

In feite staan we onder druk, door tegenstrijdige uitdagingen die ons in verwarring brengen. Enerzijds kennen we het optimisme van een eeuwige jeugd, aangewakkerd door de buitengewone vooruitgang van de techniek, die ons een toekomst voorspiegelt vol steeds efficiëntere machines, verstandiger dan wij, die al onze kwalen zullen verzorgen en in onze plaats de beste oplossingen zullen vinden om niet te sterven: de wereld van de robots. Anderzijds wordt onze verbeelding steeds meer toegespitst op de finale catastrofe die ons zal uitroeien. Dat gebeurt bij een atoomoorlog. De 'dag erna' - als er dan nog dagen en mensen zijn – moet men van nul herbeginnen. Alles vernietigen om van nul opnieuw te beginnen. Ik wil het thema van de vooruitgang natuurlijk niet banaliseren. Maar het schijnt dat het symbool van de zondvloed terrein wint in ons onderbewustzijn. De huidigs pandemie is overigens een niet geringe bedreiging voor onze zorgeloze voorstelling van de dingen die van belang zijn voor het leven en zijn toekomst.

Noach

In het Bijbelverhaal, wanneer het erop aankomt het leven op aarde te behoeden voor de ondergang door de zondvloed, vertrouwt God deze onderneming toe aan de oudste van allen, de 'gerechte' Noah. Ik stel mij de vraag: zal de oude dag de wereld redden? In welke zin? En hoe zal de wereld de oude dag redden? Wat is het perspectief? Het leven na de dood of slechts overleven tot aan de zondvloed? 

Misbruik

Een woord van Jezus dat de 'dagen van Noah' oproept, helpt ons de zin verdiepen van het deel uit de Bijbel dat we hebben gehoord. Jezus spreekt over het einde van de tijden en zegt: En zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het ook zijn in de dagen van de Mensenzoon. Zij aten en dronken, huwden en werden ten huwelijk gegeven tot op de dag waarop Noach de ark binnenging en de zondvloed kwam, die allen verdelgde. (Lc 17,26-27). Inderdaad, eten en drinken, huwen en ten huwelijk geven zijn gewone dingen en lijken geen voorbeelden van misbruik. Waar zit het misbruik? Waar was daar het misbruik? Feitelijk legt Jezus de nadruk op het feit dat de mensen, wanneer zij zich beperken tot het genieten van het leven, zelfs het misbruik niet meer waarnemen dat de waardigheid ervan aantast en de zin ervan vergiftigt.

Wanneer men de waarneming van het misbruik verliest en misbruik een gewone zaak wordt: dan heeft alles zijn prijs, alles!

Men koopt en verkoopt, meningen, gerechtsdaden … In de zakenwereld en in de wereld van veel beroepen is dit gewoon. Ook corruptie wordt zorgeloos beleefd alsof ze deel uitmaakt van de normale menselijk welvaart. Als men iets laat maken en dat verloopt nogal traag, dan hoort men vaak zeggen: Bah, als je me een fooi geeft, zal ik het sneller laten verlopen. Vaak. Geef me wat en ik ga sneller. We kennen dat wel, wij allen.

De wereld van de corruptie lijkt een deel van het gewone  menselijke wezen; en dat is slecht.

Vanmorgen sprak ik met iemand over deze problematiek in zijn land. Goederen worden verbruikt en genoten zonder aandacht voor de geestelijke kwaliteit van het leven, zonder zorg voor het leefmilieu van de gemeenschappelijke woning. Alles wordt uitgebuit zonder aandacht voor de vernedering en vergiftiging waaronder velen lijden. Zonder aandacht ook voor het kwaad dat de samenleving ondermijnt. Zolang het gewone leven kan gevuld worden met 'welvaart', willen we niet denken aan wat het leeg maakt aan gerechtigheid en liefde. Bah, ik voel me goed, waarom zou ik aan problemen denken, aan oorlogen, aan menselijk lijden, aan de grote armoede en aan de vele boosheid? Neen, ik voel me goed. Anderen raken me niet. Dat is het onbewuste denken dat ons verder doet leven in een toestand van misbruik.

Medeplichtig

Ik stel mij de vraag: kan corruptie gewoon worden? Broeders en zusters, spijtig genoeg: ja. Men kan de lucht van de corruptie inademen zoals men zuurstof inademt. Maar, dat is normaal; als je wilt dat ik het snel afwerk, hoeveel geef je me dan? Dat is normaal. Normaal, maar een slechte zaak, het is niet goed! Wat baant deze weg? Eén zaak: zorgeloosheid die alleen met zichzelf begaan is. Dat is de afgrond die de deur voor het misbruik opent waarin het leven van allen neerstort. Corruptie haalt groot voordeel uit deze niet goede zorgeloosheid. Wanneer alles iemand goed gaat en de anderen hem niet raken: dan verzwakt deze zorgeloosheid onze afweer, verduistert het geweten en maakt ons – ook ongewild – medeplichtigen. Want corruptie is nooit alleen op pad: men heeft steeds medeplichtigen. En daarom wordt corruptie groter en groter.

De wijsheid van de ouderen

De oude dag is de gepaste toestand om de misleiding te verstaan van deze normalisatie van een leven bezeten door genot en leeg aan innerlijkheid: leven zonder denken, zonder offer, zonder innerlijkheid, zonder schoonheid, zonder waarheid, zonder gerechtigheid, zonder liefde. Dat alles is corruptie. De speciale gevoeligheid van ons, ouden, oud van ouderdom, voor aandacht, denken en gevoelens die ons menselijk maken, zou opnieuw de roeping van velen moeten worden. Het kan een keuze van liefde zijn vanwege de ouden voor de nieuwe generaties. Wij zullen alarm slaan: Let op, dit is corruptie die je geen voordeel brengt.

De wijsheid van de ouden is er vandaag alles aan gelegen tegen de corruptie in te gaan.

De nieuwe generaties verwachten van ons bejaarden een woord dat een profetie is, dat de deur opent voor nieuwe perspectieven los van deze zorgeloze wereld van de corruptie, van de gewenning aan corrupte dingen. De zegening van God kiest de oude dag uit voor dit zo menselijke en vermenselijkende charisma. Welke zin heeft mijn oude dag? Ieder van ons, bejaarden, kan zich die vraag stellen. De zin is deze: profeet van de corruptie zijn en aan de anderen zeggen: Stop, ik heb die weg bewandeld en hij leidt je nergens toe! Zo getuig ik van mijn ervaring.

Wij bejaarden moeten profeten tegen de corruptie zijn, zoals Noah profeet was tegen de corruptie van zijn tijd, want hij was de enige in wie God vertrouwen stelde.

Ik stel jullie allen de vraag – ook aan mezelf – is mij hart bereid profeet te zijn tegen de corruptie van vandaag? Het is een slechte zaak als bejaarden niet gegroeid zijn en men oud zijnde begiftigd is met dezelfde corrupte gewoonten als de jongeren. Laten we denken aan het Bijbelverhaal van de rechters tegenover Suzanna. Zij zijn voorbeelden van een corrupte oude dag. En wij, met eenzelfde oude dag, zullen voor de jonge generaties in staat zijn profeten te zijn.

Zorg voor het leven

Noah is het voorbeeld van de vruchtbare oude dag: niet corrupt, maar vruchtbaar. Noah houdt geen preken, klaagt niet, verwijt niet, maar is bezorgd om de toekomst van de generatie die in gevaar verkeert. Wij bejaarden moeten zorg dragen voor de jongeren, voor de kleinen die in gevaar verkeren. Hij bouwt de ark van het onthaal en doet mensen en dieren binnenkomen. In zijn zorg voor het leven in al zijn vormen, vervult Noah het bevel van God en herhaalt zo de tedere en gulle daad van de schepping. Zij is in werkelijkheid de gedachte die het bevel van God inspireert: een nieuwe zegening, een nieuwe schepping (cf. Gn 8,15-9,17).

De roeping van Noah blijft actueel. De heilige aartsvader moet voor ons nog voorspreken.

En wij, vrouwen en mannen van zekere leeftijd – om niet te zeggen ouden, sommige storen zich hieraan – laten we niet vergeten dat we de mogelijkheid van de wijsheid hebben aan de anderen te zeggen: Kijk, deze weg van corruptie leidt nergens heen. Wij moeten als goede wijn zijn die uiteindelijk oud zijnde een goede boodschap geeft, geen slechte.

De genade van de wijsheid

Vandaag doe ik een oproep tot alle personen van een zekere leeftijd, om niet te zeggen de ouden. Luistert goed: jullie hebben de verantwoordelijkheid de menselijke corruptie aan te klagen die beleefd wordt en waarin leven in relativisme, volkomen relativisme, verder gaat alsof alles geoorloofd is. Laten we verder gaan. De wereld heeft nood aan sterke jongeren die verder gaan en aan wijzen van dagen. Laten we aan de Heer de genade van de wijsheid vragen.

• Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
• Lees alles van paus Franciscus op Kerknet.