Vastenbrief bisschop Lode Van Hecke : ‘Inspiratie opdoen betekent de Geest inademen’
Ieder jaar doen veel katholieken in ons land hun best om zich af te vragen wat vasten betekent in onze tijd en voor hen persoonlijk. Vaak blijft het bij een vaag gevoel van: eigenlijk weet ik het niet, het is niet (meer) voor mij. De open geesten kijken dan – terecht – met respect en bewondering naar de moslims, die hun ramadan strikt onderhouden.
Ik denk dat het belangrijk is om te benadrukken dat – zonder laks te zijn – het vasten in de christelijke traditie niet helemaal op hetzelfde niveau staat als in het jodendom of de islam. Bij ons, christenen, ligt de nadruk meer op het geloof en onze verhouding tot God en de medemens. De meesten voelen zich minder aangetrokken tot het naleven van regels. Toch beseffen we dat het niet alleen bij denken en voelen mag blijven; het lichamelijke aspect speelt ook een rol.
Het vasten staat in de christelijke traditie niet helemaal op hetzelfde niveau als in het jodendom of de islam.
Laten we terugkomen op dat concrete, op dat lichamelijke. Formalisme is niet evangelisch, en Jezus heeft zich daar heftig tegen verzet. Maar ik denk aan lichamelijkheid als ik mensen in armoede ontmoet, of wanneer ik de beelden zie uit Gaza, Oekraïne, Soedan … daar zien we ‘lichamen die lijden’. Dit doet me denken aan de brief van Jakobus: ‘Het geloof zonder de werken is dood en kan niet redden’ (Jakobus 2, 14). Dit is een krachtige uitspraak. We weten dat geloof zonder daden niet ideaal is, maar Jakobus zegt: dat geloof is dood en je wordt niet gered. Natuurlijk, Paulus zegt dat de werken ons niet redden en dat geloven genoeg is. Hoe verzoenen we deze twee apostelen? De vraag is zo oud als de Kerk. Maar gaat het niet om de innerlijkheid en de veruiterlijking die naar elkaar verwijzen en elkaar versterken?
Laat me dit even in de context van vandaag plaatsen. Het valt me op hoezeer iedereen tegenwoordig geopolitiek aan het denken is. De internationale relaties veranderen en leiden tot spanningen. Opeens lijkt het alsof mensen van ver plots heel dichtbij komen, en dat oorlogen elders hier gevolgen hebben. Verliezen we ons individualisme? Of leiden angstreflexen tot verstoppertje spelen? Ik beweer niet dat religie een magisch middel of een gemakkelijke oplossing is, misschien zelfs wel opium. Het gaat hier integendeel om de diep menselijke vraag: wat is de zin van ons leven? Als we dieper graven, komen we uit op de vraag: wie helpt mij te leven? Voor wie leef ik? Is iemand mijn leven waard? Ben ik iemands leven waard?
Het gaat hier om de diep menselijke vraag: wat is de zin van ons leven?
Lees ook
Als we in de vasten, aangespoord door wat er in onze wereld gebeurt, deze vragen durven te stellen, komen we dichter bij de ware betekenis ervan. De teksten die in de liturgie worden gebruikt – zowel de cyclus van de zondagslezingen als de lezingen voor de weekdiensten – vormen niet alleen een goed uitgewerkt spiritueel programma. Ze helpen ons om in ons leven, zowel persoonlijk als gemeenschappelijk, een richting te vinden die onze wereld kan veranderen, als we ons maar laten inspireren.
Inspiratie opdoen betekent de Geest inademen. Laten we geloven in de kracht van het woord en van het gebed. Ze veranderen niet alleen ons gevoel, maar helpen (ons) ook de wereld te veranderen. Ik zet ‘ons’ tussen haakjes, omdat de ervaring leert dat wij het moeten doen, maar dat we dit niet alleen doen. We doen het samen met anderen, vooral met de Ander, die precies in de mensen die het meest lijden onder de contradicties van onze tijd, tot ons komt als de Nabije. Terwijl we handelen, wordt het in zekere zin ook gedaan, samen met ons. Iets gaat ons te boven. Iemand is er altijd die ons helpt om een volgende stap te zetten, zelfs in de moeilijkste omstandigheden. Wij zijn niet de redder van de wereld, maar we helpen de Redder door dagelijks op zijn uitnodiging in te gaan en een stap te zetten, in liefde, geloof en hoop.