Wegwijzers naar God

Trappistenabt Dom André Louf liet door zijn leven en geschriften talloze mensen God ontmoeten. Wat maakt iemand tot geestelijke vader of moeder?

Deze week verschijnt de Nederlandse vertaling van de biografie van Dom André Louf (1929-2010), abt van de trappisten van de Katsberg in Noord-Frankrijk en monnik met wereldnaam (bestelinfo op bladzijde 12). Op een onnavolgbare wijze liet deze in Brugge opgegroeide Vlaming door zijn leven en zijn geschriften talloze mensen God ontmoeten. Wat maakt nu iemand tot een wegwijzer naar God?
Broeder Guerric Aerden van de trappistenabdij in Westmalle bezocht Dom Louf meermaals toen die als kluizenaar in de Provence woonde en herkende in hem een geestelijke vader. „Bij geestelijk vaderschap gaat het steeds om een parcours van de godszoeker”, zegt broeder Guerric. „Op dat parcours ziet die zichzelf als zoon. Het geestelijk zoonschap maakt iemand tot vader.”
Peter Vande Vyvere, vandaag bisschoppelijk gedelegeerde in het bisdom Gent en voorheen aan de slag bij Kerk & leven en Tertio, had naar eigen zeggen het geluk tijdens de achttien jaar van zijn journalistieke loopbaan verscheidene wegwijzers naar God te mogen ontmoeten. „Dat waren overigens niet per se grote namen, er waren evenzeer kleine heiligen bij die te midden van de schoonheid en de tragiek van het bestaan godsverbonden leefden”, zegt Vande Vyvere.

– Wat maakt iemand tot een wegwijzer naar God?
Guerric Aerden • In de benedictijnse traditie is de abt de vader van de monniken en de icoon van het goddelijke vaderschap. Hij wil bemiddelaar zijn van Gods liefde en de [node:field_streamers:0] relatie met Christus doen groeien. Een geestelijke vader moet zelf het zoonschap ervaren en z’n eigen kwetsuren kennen. Dom Louf was amper 33 toen hij werd verkozen tot abt en leerde dat God met morele hoogstandjes niets kan aanvangen. Dom Louf was een expert in geestelijke leiding, steeds mild en ook met humor. Je zag het kind in hem. Zijn eerste boek, in het Nederlands verschenen als Heer, leer ons bidden, handelde over het gebed en was meteen een voltreffer. Dom Louf leerde dat Gods genade zich toont waar het niet lukt. Een zondaar maakt meer kans op Gods barmhartigheid.
Peter Vande Vyvere • Een mens die werkelijk leeft van de band met God en dat ook uitstraalt, is wegwijzer naar God. „Het Woord is mensen geworden”, dat gebeurt ook vandaag. Het zijn mensen die zo doordrongen zijn van het Woord van de Schrift, dat het levend Woord wordt. Ze zijn in staat de tekenen van de tijd te lezen in Bijbels licht. Het zijn hedendaagse christelijke leraars en profeten, die woorden als ‘liefde’ en ‘hoop’ een glans geven die het clichématige overstijgt. Ze erkennen de ambiguïteit, de tragiek en de eindigheid van het leven, maar hebben weet van een licht dat nog meer straalt, een kracht die groter is en een aanwezigheid die duurzamer is. Ze maken de Bijbelse dynamiek van ommekeer, doortocht en verrijzenis tastbaar en concreet. Dat is heus niet enkel weggelegd voor monniken.

– Grote geestelijke figuren blijven, ook lang na hun dood, [node:field_streamers:1] aanspreken met hun geschriften. Hoe komt dat?
Guerric Aerden • De ware inspiratie zit bij de grote schrijvers uit het verleden, die vaak toegankelijker zijn dan hedendaagse auteurs. We hebben natuurlijk wel goede vertalingen nodig. Bernardus van Clairvaux vind ik actueel, omdat hij zo veel aandacht heeft voor het affectieve. Augustinus’ Belijdenissen blijft sterk, ook al werd het meer dan duizend jaar geleden geschreven. Uit onze tijd denk ik aan Thomas Merton, voor velen nog altijd een belangrijke figuur, en aan één van zijn leerlingen, Thomas Keating. Ook Anselm Grün is een uitmuntend geestelijk schrijver. Vergeten we niet dat ook het dagelijkse lezen van de Schriften brood voor onderweg is. De grote monniken deden niets zonder te verwijzen naar het Woord. In de traditie van de woestijnmonniken gaven de vaders hun leerling een woord uit de Schrift om mee aan de slag te gaan. „Vader, geef mij een woord om van te leven”, vroegen de leerlingen. Zo eenvoudig was het.
Peter Vande Vyvere • Dankzij de heerlijke job van de religieuze journalistiek kwam ik geregeld in contact met publieke ‘geestelijke figuren’, met hun boeken en vaak ook in levende lijve. Zo mocht ik Enzo Bianchi, Carlo Maria Martini, Timothy Radcliffe, Jean Vanier, Anselm Grün, Laurence Freeman en Willem Jan Otten interviewen. Ik was en blijf ook onder de indruk van het contact met spirituele meesters van bij ons: Benoît Standaert, Mark Rotsaert en Iny Driessen zaliger. Ik had de gelegenheid te praten met Bijbelse lieddichters als Huub Oosterhuis en Willem Barnard. En ik mocht velen, tijdgenoten en geestelijke vrienden van vroeger, al lezend leren kennen: André Louf, Etty Hillesum, Thérèse van Lisieux, Henri Nouwen en Thomas Merton. Grote geestelijke schrijvers weten hun ervaringen zo te communiceren, ‘van hart tot hart’ als het ware, dat je de indruk – ja, de zekerheid – hebt hen waarlijk te kennen en zo’n ontmoeting verandert je leven.

– Wat is het belang van geestelijke leiding vandaag?
Peter Vande Vyvere • Voor wie een leven wil leiden gericht op God is geestelijke begeleiding meer dan ooit van belang. De traditionele en haast vanzelfsprekende geloofsoverdracht in het gezin, op school, in de jeugd- en volwassenenbeweging stokt. Het Bijbelse geloof doortrekt niet langer de toonaangevende cultuur als een vitale kracht. Het geloof, dat verdort als het niet ter sprake komt en niet wordt gedeeld, dreigt taboe te worden. Voor wie de kiem van de godsrelatie wil laten openbloeien, is daarom het persoonlijke gesprek met een oudere broer of zus in het geloof van vitaal belang. De stille, nooit sturende, maar attente aanwezigheid van een getuige van Gods grote daden in je levensverhaal, is een leidraad ten leven.
Guerric Aerden • Het begint met de vraag van een persoon ‘in nood’. Vervolgens gaat de begeleider samen met hem of haar op zoek naar het authentieke verlangen. God toont zich immers in onze verlangens. En ook al kunnen die alle kanten opgaan, steeds is er diep het verlangen bemind te worden. De begeleider zal aandachtig luisteren en nooit oordelen. Door zelfkennis komt men tot godskennis. Hij of zij is echter geen psychologische begeleider, maar iemand die nieuw leven wil wekken in de persoon. Zoals Jezus bij Zacheüs, oefent hij of zij een liefdevolle blik uit. De begeleiding bestaat uit gesprek op regelmatige basis, waarbij het diepste verlangen ter sprake komt. Na verloop van tijd wordt de begeleiding afgesloten.

– Waar zijn vandaag wegwijzers naar God te vinden?
Guerric Aerden • Ik denk dat grootouders vaak die rol vervullen voor hun kleinkinderen door hun wijsheid met hen te delen. Ze staan ook nog vaker in de tradities van het geloof. Algemeen kun je zeggen dat wie zoekt, wel iemand vindt. Ga ook op zoek naar één goede geestelijke schrijver die voor jou de hele traditie opent.
Peter Vande Vyvere • In parochies, zorgvoorzieningen en religieuze gemeenschappen ontmoet ik mensen die als het ware transparant zijn op God en Jezus. Ook ‘gewone’ mensen die hun leven laten oriënteren door de liturgie – ‘de Schrift in actie’ – worden vaak levende verwijzingen naar God. Eén woord per maand, zoals in de Focolarebeweging, of één geliefkoosde Bijbelse mantra, zoals in de christelijke meditatie, kan een leven indringend bepalen en iemand maken tot man of vrouw van God.