Willy Dupont, de rechter met een passie voor mystiek [portret]

De Nederlands-Joodse Etty Hillesum, eind 1943 vermoord in Auschwitz, werd pas lang na haar dood bekend dankzij haar indrukwekkende dagboek. Dat documenteert zowel de Jodenvervolging in Nederland als haar eigen spirituele groei.

Enkele maanden geleden bracht de Nederlandse journaliste Judith Koelemeijer een biografie over Etty uit. Haast tegelijk publiceerde de gepensioneerde Brugse rechter Willy Dupont (75) een boek over haar innerlijke leven. Anders dan Koelemeijer, die slechts de buitenkant van Etty’s leven beschrijft, zoomt hij in op wat lang verborgen bleef. De auteur is rechter, maar heeft daarnaast ervaring met monastieke spiritualiteit. Hij is getroffen door wat Etty al in 1941 schreef: ‘De binnenwereld is even reëel als de buitenwereld’.

Tegengewicht

Met Etty Hillesum deelt Dupont een studie in de rechten. Zijzelf deed er niets mee, al droomde ze ervan om jeugdrechter te worden. Na zijn collegejaren bij de jezuïeten van de Frankrijklei in Antwerpen studeerde Dupont in Leuven. Hij herkent zich achteraf in de jezuïeten, die zich aan mystiek wijden als tegengewicht voor het intellect en de rationaliteit. Het was ook de tijd van het Concilie en mei 68. Na zijn studies was hij 23 jaar advocaat en nog eens 20 jaar rechter in de arbeidsrechtbank in Brugge. ‘Geen strafzaken, vooral betwistingen over leefloon en OCMW-dienstverlening’, zegt hij. ‘Ik ben rechten gaan studeren om mensen tot hun recht te laten komen. Ik had geen andere motivatie.

Het ging mij als jurist en rechter steeds om het empatisch beluisteren van mensen, de rechtzoekende mens het woord te geven.

Ik deed ook criminologie, wat eigenlijk de meest evangelische studie is. Het gaat er concreet om de zwakke, gevallen mens.’

Leesgroep

Hoe kwam een Brugse rechter op het spoor van een Joods-Nederlandse mystieke schrijfster?

‘Maandelijks kwamen we in de abdij van Zevenkerken samen met een leesgroep die spirituele teksten onder handen nam. We lazen Thomas Merton, Dag Hammerskjöld, Jan van het Kruis… Op een avond passeerde er een tekstje van Etty Hillesum en getroffen door haar authenticiteit las ik in één ruk al haar teksten. Niets is opgesmukt. 343 keer spreekt ze over God en ik heb al deze passages opgezocht en chronologisch bestudeerd. Er zijn drie perioden in de jaren 1941-1943 te onderscheiden waar ze het opvallend vaker over God had. Het werd ook meer en meer haar persoonlijke God. Tegelijk lezen we in haar geschriften hoe ze zowel met God als met zichzelf worstelt.’

Dupont hoedt zich ervoor om van Etty een heilige te maken.

Voor veel vrienden was haar innerlijke leven, dat na de publicatie van haar teksten naar boven kwam, een complete verrassing. ‘Etty leert mij dat je met God kunt omgaan zonder godsbeeld. Velen herkennen zich niet meer in gebruikelijke godsbeelden en verklaren dan te geloven in ‘iets’ of een ‘kracht’. Eerlijk, ik heb er ook lang mee geworsteld.  Uiteindelijk vallen bij Etty ervaring en die oude, zoek geraakte God toch samen. Ik lees dat ook bij de dichter Rainer Maria Rilke, Etty’s meest geliefde dichter. ‘God rijpt’, God ontwikkelt zich. Etty reikt de hedendaagse mens een oplossing aan die hem of haar toch niet in een soort schizofrenie doet belanden. We doen niet alsof we in een andere werkelijkheid leven.’

Zelfonderzoek

Dupont haalt de grond van Hillesums leven en werk naar boven: zelfonderzoek is werken aan zichzelf, maar ook een zich onbeschermd laten opslokken door de werkelijkheid waardoor de mens getransformeerd wordt. ‘Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat de spiritualiteit van Etty, als men ze echt moedig durft te doorleven en doordenken, een fikse bijdrage kan betekenen voor onze door onrecht en haat vastgelopen wereld. We moeten toch ook steeds iets doen. Of in Etty’s woorden: Men zou een pleister op vele wonden willen zijn.’

• Etty Hillesum - De binnenwereld is even reëel als de buitenwereld. Willy Dupont. Carmelitana. 170 blz, 19,95 euro.