Wordt 2024 een historisch jaar voor de Kerk? [analyse]

Het nieuwe jaar 2024 wordt niet enkel een verkiezingsjaar in België, maar belooft ook op kerkelijk vlak spannend te worden. Focussen buitenstaanders zich sterk op de afhandeling van de schandalen van seksueel misbruik, het kan wellicht ook in de wereldkerk een historisch jaar worden. In oktober vindt immers de tweede sessie van de synode over synodaliteit plaats. De reacties op de recente Vaticaanse verklaring over de mogelijkheid om homoparen te zegenen, tonen evenwel een grote verdeeldheid tussen landen en continenten. Tegen deze achtergrond zal paus ­Franciscus dit jaar (hopelijk) ons land bezoeken.

Paus Franciscus komt naar België

Wellicht wordt dé kerkelijke gebeurtenis van 2024 in ons land het bezoek van paus Franciscus aan België. Wanneer dat zal plaatsvinden, blijft voorlopig onduidelijk. In de gepubliceerde pauselijke agenda’s staat nog niets aangeduid. De reden van het bezoek is de zeshonderdste verjaardag van de universiteit van Leuven, maar zeker is dat de paus sociale initiatieven zal bezoeken en aandacht zal hebben voor slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk. Hoelang de paus naar ons land komt (één, twee of drie dagen), is ook niet duidelijk. Veel zal afhangen van zijn gezondheidstoestand.

Terlinden talmt niet

Luc Terlinden, de nieuwe aartsbisschop van Mechelen-Brussel, gunde zichzelf niet de spreekwoordelijke honderd dagen. In oktober 2023 kozen zijn confraters hem tot voorzitter van de bisschoppenconferentie en nog vóór het einde van het jaar benoemde hij nieuwe verantwoordelijken (geen hulpbisschoppen meer) aan het hoofd van de vicariaten Brussel en Waals-Brabant. Te verwachten dat we hem in Vlaanderen in 2024 nog beter zullen leren kennen. Ook moeten er snel nieuwe bisschoppen komen in Doornik en Namen.

Vervolg misbruikcommissies

Nadat de televisiereeks Godvergeten Vlaanderen schokte met verhalen over misbruik in de Kerk, werden er zowel in het federale als het Vlaamse parlement commissies opgestart om de aanpak van misbruik te onderzoeken.

In de loop van januari zullen de bisschoppen in de onderzoekscommissie hun kijk op de zaak komen brengen.

De kwestie is complex: nieuwe beleidssuggesties moeten gelden voor slachtoffers van alle misbruik, ook buiten de Kerk. Men denkt aan de vergoeding van de kosten van psychologische zorg voor slachtoffers en hun familie. Aartsbisschop Terlinden sprak zich daarover al welwillend uit.

Tweede sessie van synode

Op wereldvlak wordt hét evenement de tweede sessie van de synode over synodaliteit in oktober 2024 in Rome. Het moet de eindfase van een proces zijn dat door paus Franciscus in 2021 werd opgestart en nu al zijn grootste erfenis blijkt te zijn. De plaatselijke kerken zijn uitgenodigd om bij te dragen door aspecten van het syntheserapport van de gesprekken tijdens de eerste sessie (oktober 2023) te verdiepen. Centrale vraag is hoe wij een synodale kerk in zending kunnen zijn.

De synode is een historische gebeurtenis, en duidelijk is dat er geen weg meer terug is.

Tijdens de eerste sessie vergaderden niet alleen kardinalen en bisschoppen, maar ook katholieke mannen en vrouwen uit de hele wereld. Ook vertegenwoordigers van andere kerkgemeenschappen deden mee. Het wordt best spannend, want door de synodale methode van diepgaand naar elkaar luisteren kwamen er niet alleen gelijklopende meningen naar voren, maar ook duidelijke verschillen.

De synodevaders en -moeders vroegen ook theologisch en pastoraal onderzoek over het diaconaat en meer specifiek over de toelating van vrouwen tot het diaconaat. Ook dat kunnen ingrijpende ontwikkelingen voor het leven van de Kerk zijn. Tijdens de tweede sessie in oktober 2024 zal een rapport over de voortgang van dit werk worden gepresenteerd.

Zorgen om Midden-­Oosten

De aanhoudende oorlogssituatie baart de wereldkerk grote zorgen. Met een bang hart kijkt men naar de ontwikkelingen in Israël/Palestina en Oekraïne. De paus roept voortdurend op tot vrede en een wapenstilstand, maar vindt geen gehoor. De vrees leeft dat het bloedige conflict in het Heilig Land zich uitbreidt en zware gevolgen zal hebben voor de christenen in het Midden-Oosten.