Bijbel van A tot Z ~ Oordeel

In de Brief aan de Hebreeën (6,1-2) somt de schrijver op wat behoort tot het fundament van het christelijk geloof. Hij zegt:

• We willen niet nog eens het fundament leggen en spreken over 1) het zich afkeren van daden die tot de dood leiden, 2) over het geloof in God, 3) de leer over het dopen en 4) de handoplegging, en over 5) de opstanding van de doden en 6) het laatste oordeel.

Hij eindigt met het laatste oordeel. Voor de mensen tot wie hij zich richt, is dat allemaal al duidelijk, de schrijver wil het niet nog eens herhalen. Maar voor ons, mensen van de 21ste eeuw, is dat allerminst duidelijk. Dus?

Allereerst spreekt de Bijbel over mensen die een oordeel uitspreken.

We weten het allemaal, mensen oordelen gemakkelijk en snel. Maar een juist oordeel vellen is helemaal niet zo gemakkelijk

Daarvoor moet je de omstandigheden kennen en een goed inlevingsvermogen hebben. De Tora geeft de volgende leidraad mee (Deuteronomium 1,17):

• Oordeel zonder aanzien des persoons, hoor de arme evengoed als de rijke. Laat u door niemand bang maken, want u spreekt recht namens God. Wanneer iets u te moeilijk is, leg het dan aan mij voor en ik zal me erover buigen.

We worden gevraagd te leren oordelen zoals God: zonder onderscheid te maken in status en rang, vanuit een grote onafhankelijkheid en een grote innerlijke vrijheid. Dat is iets om naar te streven, want een werkelijk eerlijk oordeel wordt zelden gehaald. Jezus was duidelijk iemand die deze vrijheid bezat, hij ging om met iedereen, rechtvaardige of zondaar, en bij voorkeur met de zondaars!

Het volkomen rechtvaardig oordeel kan eigenlijk alleen maar aan God toekomen.

In het boek Job (5,8) horen we: Ik zou me in jouw plaats tot God wenden, aan God zou ik het oordeel overlaten. In de evangeliën horen we iets soortgelijks: Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt. (Matteüs 7,1)

Dag van onderscheiding

Wij mensen kunnen nooit een definitief en laatste oordeel vellen, dat kan volgens de Schrift alleen God, dat komt alleen Hem toe. Dat zal ooit gebeuren, op wat genoemd wordt de dag van het oordeel, en dan zal elk mens door vuur gelouterd worden:

• Van ieders werk zal duidelijk worden wat het waard is. Op de dag van het oordeel zal dat blijken, want dan zal het door vuur aan het licht worden gebracht. Het vuur zal laten zien wat ieders werk waard is. (1 Korintiërs 3,13)

Het is een dag van onderscheiding.

Wat waardeloos is wordt verteerd, wat goed is wordt behouden.

Het doet denken aan het verhaal dat Jezus vertelt over het graan dat samen opgroeit met het onkruid: je mag het onkruid niet voortijdig uittrekken, want dan gaat ook het graan verloren! (Matteüs 13,24-30).

Laatste oordeel brengt redding

Het oordeel heeft een doel voor ogen dat heilzaam is: de redding van de mens en van de wereld. Want als de mens aan zichzelf overgelaten zou worden, zonder de barmhartigheid van God, zou hij verloren gaan. Dankzij het spreken van God – door zijn profeten – weten we welke richting zijn oordeel uitgaat:

• Hij zal rechtspreken tussen de volken,
  over machtige naties een oordeel vellen.
  Zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers
  en hun speren tot snoeimessen.
  Geen volk zal nog het zwaard trekken tegen een ander volk,
  geen mens zal meer weten wat oorlog is.(Jesaja 2,4, herhaald in Micha 4,3!).

Zíjn oordeel leidt tot vrede, een ultieme en definitieve vrede onder de mensen. Volken zullen niet langer elkaars rivalen zijn.

Volgens de evangelist Johannes wordt wie gelooft in Jezus en zich op Hem verlaat, als het ware nu al naar de ware vrede geleid:

• Waarachtig, ik verzeker u: wie luistert naar wat ik zeg en hem gelooft die mij gezonden heeft, heeft eeuwig leven; over hem wordt geen oordeel uitgesproken, hij is van de dood overgegaan naar het leven. (Johannes 5,24)

De essentie van het Bijbelse oordeel is niet het veroordelen, maar het betonen van barmhartigheid en het vrijspreken van de ander. Want de mens heeft nood aan vergeving, aan nieuwe kansen, aan loutering en ommekeer, aan een bevrijdend perspectief. De schrijver van de Jakobusbrief drukt dat heel treffend uit:

Onbarmhartig zal het oordeel zijn over wie geen barmhartigheid heeft bewezen; maar de barmhartigheid overwint het oordeel. (Jakobus 2,13)

Nare associaties?

Misschien hebben we nare associaties bij woorden als het laatste oordeel. Volgens de Bijbelse traditie is dat onterecht. Het oordeel wil bevrijdend werken. Het houdt een oproep in om barmhartig te leren zijn en om te werken aan de vermenselijking van een vaak harde en hard oordelende wereld.
 

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Schrijf een reactie hieronder of stuur een mail naar de redactie.