‘Hoog tijd om te stoppen met lacherig te doen over religie’

Mei ‘68 was voor de ouders van Yvonne Zonderop (55) een verademing. Op de barricades voor meer vrijheid en ontzuiling stampten ze hun traumatische jeugd van zich af. Vandaag probeert Zonderop mensen er weer mee te verbinden. Haar boek Ongelofelijk is een gepassioneerd pleidooi voor de herontdekking van het christendom, en opvallend: uitdrukkelijk gericht aan buitenstaanders.

We beroofden onszelf van een culturele context waarmee velen zijn opgegroeid. En dat terwijl we zo op zoek zijn naar onze wortels. Yvonne Zonderop

Welke ervaring brengt u tot dit pleidooi?

Yvonne Zonderop • Rond mijn veertigste werd ik gewaar dat christelijke kunst een gevoelige plek in mij raakte. Het duurde nog een hele tijd voor ik inzag dat dit niet allereerst met de kunst, maar wel degelijk met de godsdienst te maken had.

Dus moest ik onderzoeken wat die godsdienst nog voor mij te betekenen had. Het resultaat van dat onderzoek is mijn boek Ongelofelijk.

Beschouwt u zichzelf als gelovig?

Eerlijk gezegd vind ik dat niet meer zo’n interessante vraag. Wat betekent dat precies, geloven? Is dat niet voor iedereen anders?

Ik ben ooit katholiek opgevoed, maar ik voel me thuis in het christendom.

Ik ben gevoelig voor de verhalen die iets belangrijks vertellen over onszelf en onze opdracht in het leven. Daarin klinkt een appel door dat ook vandaag kan inspireren. Daarentegen, als mensen zich druk maken over allerlei gedragsregels en letterlijke Bijbelteksten, loop ik nog altijd gillend weg.

Welke reacties krijgt u van buitenstaanders, tot wie u zich richt in het boek?

Ik merk eens te meer hoezeer religie, en in het bijzonder onze eigen christelijke traditie, een taboe is. In mijn kennissenkring waren er zeker die zich afvroegen: Wat is er nu met Yvonne gebeurd? Er was wantrouwen. Maar gelukkig ben ik al wat ouder, dus ik trek me dat niet zo erg aan.

Yvonne Zonderop aan het woord in het NCRV-programma 'De Verwondering'.

Wat wilt u met uw pleidooi bereiken?

Ik heb me vaak afgevraagd hoe het komt dat we onze culturele erfenis liever laten kapen door politici met een anti-islamdiscours of andere extremisten dan er zelf een serieus gesprek over te voeren.

De secularisatie is voorbij. Religie is helemaal terug, vooral onder invloed van nieuwkomers in onze landen. Maar ook jongeren verlangen naar meer gezag. Veel burgers roepen om waarden en normen. Godsdienst biedt een coherent verhaal om staande te blijven in een leven dat jou grotendeels overkomt.

Door het onderwerp religie te mijden, blijven we blind voor belangrijke politieke en culturele gevoeligheden.

Het christendom is een deel van onze identiteit, of je nu gelooft of niet.

Is het toch niet weer een vorm van instrumentalisering van het geloof?

Voor gelovigen is christen-zijn inderdaad nog wel wat meer dan een set normen en waarden of een denkkader voor hedendaagse vraagstukken. Ze geloven omdat ze in een relatie staan tot God. Ze putten kracht uit vergeving en genade. En volgen rituelen die door de eeuwen heen veel lagen van betekenis kregen.

Wie God niet zo persoonlijk aanvoelt, kan daarvan wellicht niet alles delen. Maar dat hoeft niet te betekenen dat je er helemaal buiten valt.

Er is ruimte voor mensen die zich in de christelijke traditie voelen staan en zich cultureel, ethisch en mentaal verwant voelen met dat verhaal, ook al gaan ze niet ter kerke. Zij kunnen mee werken aan een verhaal van verbinding en transcendente betekenis.

Kan de kerkgemeenschap dit proces bevorderen?

Goh, het is vooral aan de buitenstaanders om de hobbel weg te werken, denk ik. Natuurlijk, de kerk zit met een zwaar imagoprobleem. Binnenkerkelijke ruzies, zoals rond de zegening van een homostel in Den Bosch onlangs, zijn natuurlijk niet bevorderlijk. Waar de letter domineert, sterft de inspiratie.

Waar de Geest aan het woord is, groeit er begrip. Kijk naar paus Franciscus.

Intussen probeer ik zelf in mijn journalistiek werk mensen een stem te geven die zich aangesproken voelen door het christelijke verhaal. Zo wordt het weer meer een zichtbaar deel van onze cultuur.

Uw boek zal graag gelezen worden door gelovigen, al is het niet allereerst voor hen bedoeld. Begrijpt u dat?

Ik kreeg inderdaad al heel positieve reacties uit gelovige kringen. Door de doorgedreven secularisering, onbegrip en spot durven velen hun geloof bijna niet meer ter sprake te brengen. Dan is het fijn dat een buitenstaander het opneemt voor de christelijke godsdienst en religie in het algemeen.

Yvonne Zonderop, Ongelofelijk. Over de verrassende comeback van religie, Prometheus, 2018, 19,95 euro.

Yvonne Zonderop (1955) is een betrokken journalist met een onafhankelijke geest. Ze werkte als parlementair verslaggever, chef kunst, chef economie en adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant. Nu schrijft ze voor De Groene Amsterdammer, houdt toezicht bij de FD Mediagroep en Omroep Human. Ze is onder meer bestuurslid bij de Unesco Commissie Nederland.

Lees ook Ook zij roepen op om de kramp rond religie af te leggen.