Expo huldigt kleine meesters van de Florentijnse barok

In het Arp Museum in Remagen (Duitsland) is nog tot in september een mooie selectie van barokke kunst uit Italië te zien. Voor Im Lichte der Medici. Barocke Kunst Italiens werden werken uit de Amerikaanse collectie Haukohl, de belangrijkste privéverzameling van de Florentijnse barokke schilderkunst buiten Europa, en uit de private verzameling Rau samengebracht. De tentoonstelling, aan de oever van de Rijn, is een van de zes expo’s dit jaar in het prachtig gerenoveerde voormalige station van Rolandseck, ooit een ontmoetingsplaats van Duitse politici en industriëlen. Die combinatie van oud en nieuw in het museum maakt aandachtige bezoekers duidelijk hoe verzamelaars, zowel vroeger als nu, de voornaamste motor zijn van zowel kunstontwikkelingen als van het behoud van artistiek erfgoed doorheen de eeuwen.

Engelbewaarders van de kunst

De familie de' Medici uit Firenze blijft tot op vandaag tot de verbeelding spreken dankzij hun mecenaat voor kunstwerken van grootmeesters als Leonardo da Vinci, Michelangelo, Botticelli en Donatello, maar net zo goeddoor hun steun voor wetenschappers zoals de natuurkundige Galileo Galilei. Zo leverden de familie een belangrijke bijdrage tot de geboorte van de Renaissance. Het fortuin dankt de familie aanvankelijk aan de textielhandel, maar echte rijkdom kwam er slechts dankzij het bankwezen. Bij aanvang, in de tijd van de barok, probeerden verschillende families de controle over de stad Firenze te veroveren. De familie de' Medici zou die strijd uiteindelijk overweldigend in haar voordeel beslechten dankzij een bondgenootschap met toonaangevende kunstenaars zoals Michelangelo, maar ook met de bouw van de talrijke barokke monumenten in de Italiaanse stad. Firenze werd later opnieuw trendsetter, toen zij dankzij het Ufficimuseum en lang voor het Louvre in Parijs een van de eerste steden in Europa werd met een publieke kunstcollectie.

Verrassende meesterwerken

Van Michelangelo en andere bekende tijdgenoten zijn geen kunstwerken te zien. Toch toont Im Lichte der Medici enkele fraaie meesterwerken uit die tijd in de knusse sfeer van de drie aangenaam verlichte tentoonstellingszalen, die Remagen voor kunstliefhebbers de moeite waard maken. Het museum was vorig jaar overigens goed voor 60.000 bezoekers en het beschikt over een museumbudget van 3,4 miljoen euro ,dat dankzij de tussenkomst van de deelstaat voor het onderhoud en de verwarming uitsluitend aan kunst wordt besteed.

Bezoekers lopen bij het betreden van de expo niet toevallig pal op de buste van paus Clemens VII, geboren als Giulio de Medici. Mee onder zijn invloed werd de barokbeweging, als reactie op de hervormingen die Maarten Luther in gang zette, een sterk wapen om de katholieke Kerk opnieuw te positioneren. De bronzen figuur van de paus wordt geflankeerd door een werk van de in Vlaanderen nauwelijks bekende Vlaamse barokkunstenaar Justus Suttermans. De Antwerpenaar, die later uitgroeide tot een van de belangrijkste portretschilders van zijn tijd, raakte na een bedevaart naar Rome niet meer weg uit Italië. Hij bleef 60 jaar lang de hofschilder van de Medici.

Na die eerste kennismaking volgen de kunstwerken elkaar op, waaronder de Madonna met kind met zijn adembenemende details van Mario Balassi, het bombastische Banket van Cleopatra en Marcus Antonius van Pier Dandini, een bekende afbeelding van de Heilige Marcus de Evangelist van zijn broer Vincenzo Dandini, het speelse portret van de dansende Harlekijn en zijn vrouw –bekend uit de Commedia dell’ Arte – van Giovanni Domenico Ferretti en het tedere en ontroerende schilderij van de Heilige Sebastiaan van Felice Ficherelli.

Religieuze kunst

Een van de zalen illustreert de sterke stempel van de familie de' Mediciop de religieuze kunst. Zo is er niet alleen een tweede portret van Sint-Sebastiaan van Onorio Marinari  en een fraai schilderij van Johannes De Doper in de woestijn van Battista Vanni, maar ook de imposante Aankondiging van de Heer aan de Maagd Maria van Alessandro Gherardini. Het thema is een klassieker in de christelijke kunst, omdat Maria ook als voorbeeld ter navolging aan gelovigen werd aangeprezen. De expo eindigt met twee fraaie beeldhouwwerkjes: een beeld van Mercurius naar een werk van Giambologna en een beeld van de aartsengel Michael in polychroom hout van een anonieme beeldhouwer.