Grote studie bij jonge Duitse priesters: behoudsgezind met risico op vereenzaming

De Duitse Bisschoppenconferentie en het Centrum voor Toegepast Pastoraal Onderzoek (zap:bochum) van de Duitse theoloog Matthias Sellmann hebben een studie gepubliceerd over de jongere generatie priesters, wie zij zijn en wat hun profiel is. Het is een van de meest uitgebreide studies ooit gedaan over het onderwerp.

Het doel van het onderzoek was om de sociaal-religieuze oorsprong en motivaties van nieuw gewijde priesters te onderzoeken, maar ook om kerkelijke beleidsmakers te helpen bij het nemen van strategische beslissingen. De onderzoekers van zap:bochum ondervroegen alle 847 priesters die tussen 2010 en 2021 gewijd waren voor het onderzoek.

Tijdens de presentatie vatte Matthias Sellmann, directeur van zap:bochum, de belangrijkste uitdagingen vanuit pastoraal-theologisch perspectief. Hij stelde vooral vragen bij de toekomst: priesterroepingen komen namelijk voort uit milieus die demografisch, sociaal en binnen de kerk ‘opdrogen’. 

Maar een derde staat achter hervormingen

Cruciale factoren blijken nog steeds een grote familie en parochies te zijn, maar steeds in combinatie met veel mogelijkheden voor liturgische ervaringen ter plaatse. De meerderheid van de jongere priesters ziet zichzelf niet als ‘creatieve leiders’. Het merendeel blijkt weinig vertrouwd met de settings en waarden van de moderne samenleving. Meest opvallende vaststelling is dat maar een derde achter de synodale hervormingen staat. Hieruit kan, volgens Sellmann, worden geconcludeerd dat zij weinig zullen doen om de Kerk een plaats te geven in de hedendaagse samenleving.

Hoe vinden ze stilte en concentratie?

Michael Gerber, bisschop van Fulda, prees de onderzoeksresultaten omdat ze  praktische informatie bieden voor werk in het beroepspastoraal werk: ‘Meer dan 70 procent van de ondervraagden geeft aan dat het stille gebed de plek is waar zij hun roeping ervaren. Waar creëren we zulke plaatsen van stil gebed in ons pastorale landschap? Waar laten we ruimte voor zulke ervaringen van stilte? Waar kunnen we vooral jongere mensen, die als ‘digital natives’ gewend zijn om voortdurend online en bereikbaar te zijn via digitale apparaten, tijden van echte stilte en concentratie meemaken ​​om ook vandaag te komen tot ervaringen met Christus die tot leven leiden?  Er zijn echt grote vragen die we onszelf moeten stellen na het empirische onderzoek.’

Opletten voor vereenzaming

Het onderzoek toonde ook het pijnpunt van vereenzaming bij priesters aan. Sellman: ’Hun motivatiepatroon is grotendeels liturgisch. De verwachtingen ten aanzien van hun ambtsuitoefening zijn volledig tegengesteld aan die van de gemeenschap. Werkgevers moeten zich hier van bewust zijn.’

De ondervraagde priesters richten zich vooral op ‘individuen’ en ‘spiritualiteit’. De meeste aspecten die verband houden met organisatie en gemeenschap worden genegeerd. Dit kan tot problemen leiden. Veel priesters weigeren volgens het onderzoek intensieve gemeenschapsrelaties aan te gaan, maar zoeken in plaats daarvan naar plaatsen die hen zelf kunnen inspireren.

Menselijke volwassenheid

De studie levert ook belangrijke inzichten op het gebied van de seminarieopleiding en de vorming van priesterkandidaten als geheel. ‘Het sterke verlangen van de ondervraagden naar persoonlijke ontwikkeling en de eigen spiritualiteit kan alleen maar nadrukkelijk worden aangemoedigd tegen de achtergrond van ervaringen met seksueel geweld en geestelijk misbruik in onze Kerk. Het belang van menselijke volwassenheid moet centraal staan in het priesterambt, omdat het altijd wordt uitgeoefend binnen een gemeenschap en in vaak complexe sociale structuren’, benadrukte bisschop Gerber. (EDS/DBK)