Musical ‘Damiaan’ in première: ‘Meeslepend spektakel’ [recensie]

Donderdagavond ging de musical over ‘Grootste Belg’ Jozef De Veuster, beter bekend als Pater Damiaan, in première. Vanaf zondag is de musical, die toehoorders vanaf een volledig overdekt podium kunnen volgen, ook voor het publiek toegankelijk.

Voor de locatie werd gekozen voor het unieke kader van Scherpenheuvel, omdat Jozef De Veuster hier in 1863 afscheid nam van zijn moeder toen hij eerst naar Parijs en later als missionaris naar Hawaï trok. Daar zou hij wereldwijde bekendheid verwerven door zijn zorg voor de melaatsen. Aanvankelijk was het de bedoeling om slechts een tijdje als vrijwilliger naar het eiland te gaan, maar uiteindelijk bleef hij er tot het einde van zijn leven, tot hij ook zelf aan de besmettelijke ziekte overleed. 

Damiaankenner Ruben Boon zorgde voor het historisch advies: ‘Wij zijn erg tevreden met deze uitvoering. Er is grondige research gedaan en de meeste adviezen zijn goed opgevolgd, al wordt er in de musical natuurlijk een eigen verhalen verteld. De geest en het historische kader komen goed tot hun recht.

Het publiek krijgt een goed beeld van Damiaan, maar ook van de bewoners van Haiwaï en de melaatsenkolonie.

Dat weerspiegelt de ingesteldheid van Damiaan, die ernaar streefde om iedereen tot zijn recht te laten komen. De trouw aan het echte levensverhaal van pater De Veuster wordt weerspiegeld in de vele details, al is de bekende pijp van pater Damiaan achterwege gebleven. Ook zuster Marianne Cope, die in 2012 heilig werd verklaard en die zij aan zij heeft gewerkt met pater Damiaan en zijn werk heeft voortgezet, komt op het einde van de musical aan bod. Er is bij deze Damiaanmusical een goede balans gevonden tussen historische waarheid en artistieke vrijheid, met oog voor detail.’

Beluister hieronder een gesprek met regisseur Luc Stevens.

De musical wordt uitgevoerd op een indrukwekkend podium van 50 meter lang en 20 meter diep. Er is op geen inspanning gekeken. Zo krijgt elke bezoeker zijn eigen hoofdtelefoon om de musical in de beste omstandigheden te kunnen volgen. Historalia is dan ook niet aan zijn proefstuk toe. Het bracht de voorbije jaren verschillende musicalspektakels rond historische figuren en gebeurtenissen.

Regisseur Luc Stevens vertelt dat hij na een intense voorbereiding erin geslaagd is om de 160 zangers en acteurs het beste van zichzelf te laten geven. Vijftien artiesten zijn professioneel met de producties van Historalia verbonden: ‘Zij krijgen de steun van andere professionals en 120 figuranten, die vooral uit de regio van Scherpenheuvel-Zichem afkomstig zijn.’

Sommigen vertolken verschillende rollen. De jongste vertolker is 5 jaar, de oudste 83. De show wordt onder meer gestolen door de 12-jarige Louis Maes uit Kontich. De jonge acteur, die luidop droomt van een carrière in de musicalwereld, vertolkt Pinto, die met zijn gezin in de bergen van Kohala woont. De jonge enthousiaste knaap is een van de enige kinderen die in alle voorstellingen meespelen. Martha (9), Marie (6) en de ontwapenende Madeleine (5) spelen de musical twaalf keer mee. ‘Er zijn meer dan 2.000 mensen bij de voorbereiding en uitvoering van het muziekspektakel in open lucht betrokken.’

(vervolg na de foto)

De musical komt langzaam op gang met beelden van Scherpenheuvel met zijn vertrouwde kraampjes, bedevaarders en wielertoeristen. Daarna volgt een wervelend spektakel waarbij de toeschouwers met een flashback terug in de tijd worden geworpen. Een aangrijpend verhaal over de ellende van mensen, maar ook de verbondenheid die er tussen hen kan ontstaan. Ook de weerstand tegen Damiaans missie en het aanvankelijke gebrek aan steun komen soms ook met een knipoog aan bod. 

De titelrol van de musical Damiaan wordt vertolkt door Pieter Jan De Paepe, die ook Jezus vertolkte in De Passie in Lier en die de meesten ook kennen als slechterik in Thuis. De Paepe heeft zich grondig verdiept in de rol van Damiaan om de heilige zo getrouw mogelijk, maar ook in zijn kwetsbaarheid te vertolken. Dat heeft allicht geholpen om een erg geloofwaardige en menselijke pater Damiaan op de planken te brengen. 

(vervolg na de foto)

Historalia heeft alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat bij elke voorstelling 1.500 toeschouwers de musical in optimale omstandigheden kunnen volgen. Daarvoor krijgen ze bij de voorstelling een hoofdtelefoon ter beschikking voor een optimale audiobeleving. De muziek van de musical, geschreven door Sam Gevers, werd vooraf met een symfonisch orkest opgenomen in de bekende Ivory studio in Bratislava. Maar alle zang is live en het spektakel is mede dankzij prachtige decors, spectaculaire belichting en een boeiende verhaallijn erg meeslepend. Zelfs het strand van Kalaupapa op Molokai, waar regelmatig melaatsen bijna letterlijk aanspoelen, werd nagebouwd. 

De kostuums, waarvan er zo’n 300 à 400 door een naaiploeg speciaal voor de musical werden gemaakt, dragen bij tot de authenticiteit van het spektakel. Hopelijk overleven die alle voorstellingen, want in tegenstelling tot het publiek zijn de acteurs vooral op het strand niet altijd tegen de regen beschermd. Ook de bloemenkransen, kettingen met schelpen, hoeden en kragen bewijzen dat er bij deze productie oog is voor details. 

'Wij hebben chance dat wij zo’n geweldig en boeiend muziekspektakel dat iedereen weet aan te spreken naar Scherpenheuvel hebben kunnen halen', besloot pastoor Luc Van Hilst na een minutenlange staande ovatie. 

Damiaan is een van dé evenementen van deze zomer.  

Wie zangtalent heeft en na deze voorstelling de smaak te pakken heeft, kan zich nog aanmelden voor de musical over Jeanne D’Arc van volgend jaar. 

• De musical Damiaan speelt nog tot en met 2 september 2023 aan de Basiliek van Scherpenheuvel. Tickets & info: www.historalia.be/damiaan