Oerversie van Adam en Eva op oude kleitabletten?

De Nederlandse exegete Marjo Korpel betoogt dat twee Syrische kleitabletten uit de 13de eeuw voor Christus een oerversie bevatten van het verhaal van Adam en Eva, de eerste mensen volgens de Bijbel. Het verhaal zou dan circa 800 jaar ouder zijn dan Genesis. Voorheen werd door Bijbeldeskundigen slechts vermoed dat zo’n tekst bestond, maar bewijs was er niet. Korpel publiceert daarover samen met dr. Johannes de Moor, emeritus hoogleraar Semitische talen en culturen, op 24 mei het boek Adam, Eva en de Duivel - Kanaänitische mythen en de Bijbel.

Oosterse mythes

Volgens Marjo Korpel, docente Oude Testament aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen, waren de kleitabletten al decennia bekend. Zij werden in 1929 in Syrië gevonden en in de jaren 1970 ontcijferd. Ineens vielen puzzelstukjes in elkaar. Het was een kwestie van twee teksten in een bepaalde volgorde en vooral in samenhang lezen. Volgens beide wetenschappers bevestigt dit dat het Bijbelverhaal over Adam en Eva, na eeuwen mondelinge overlevering, terug is te voeren op oud-oosterse mythes.

De Syrische kleitabletten vertellen over de kwade godheid Horon die El, schepper van kosmos en mensheid, van zijn troon wil stoten en als straf zelf uit de godenvergadering wordt gegooid. De strijd speelt zich af in de wijngaard van de grote goden (het Aards Paradijs). Horon transformeert zich in een slang en bijt de god Adam. Die wordt daardoor sterfelijk en ontvangt als troostprijs een goedaardige vrouw.

Opvallende overeenkomsten en  verschillen

De Nederlanders wijzen op de opvallende overeenkomsten met het Bijbelse scheppingsverhaal: de gedeelde naam voor de scheppergod (El), de beschrijving van het paradijs, de ligging van de tuin van Eden op een berg en de slechte engel (de duivel). Maar er zijn ook opmerkelijke verschillen. In het Bijbelverhaal valt de centrale positie van zowel man als vrouw op. Korpel: Het is extra merkwaardig dat uitgerekend de vrouw er zo slecht vanaf komt, terwijl dit juist niet het geval is in de tekst uit Ugarit. Bovendien is de mens in Bijbelse tekst zelf verantwoordelijk voor de keuze tussen goed en kwaad.

Kritiek

De Nederlandse Oudtestamenticus Meindert Dijkstra is niet overtuigd dat het hier om een voorloper gaat. Zij presenteren de tekst als oerversie. Maar in mijn optiek valt de naam Adam hier maar een keer, áls het al om Adam gaat. Deze teksten zijn alleen geschreven met medeklinkers, dus je moet veel zelf invullen. Over Eva ben ik helemaal kritisch. Haar naam wordt niet genoemd. Er is slechts heel kort sprake van een vrouwelijke gestalte.

Bron: Algemeen Dagblad/Trouw