Paus en Mohammed VI in de bres voor multireligieus Jeruzalem

In de troonzaal van het koninklijke paleis van Rabat hebben paus Franciscus en de Marokkaanse koning Mohammed VI zaterdag hun handtekening gezet onder een gezamenlijke verklaring over het spirituele belang en de bijzondere roeping van de Stad van Vrede: de heilige stad Jeruzalem/al-Quds Acharif moet als gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid worden beschouwd en bovendien voor de gelovigen van de drie monotheïstische godsdiensten gevrijwaard worden als symbool van vreedzaam samen-leven en als ontmoetingsplaats waar wederzijds respect beleefd en onderlinge dialoog gevoerd kunnen worden, luidt de oproep.

De verklaring werd in het koninklijk paleis zowel in het Arabisch als in het Italiaans voorgelezen.

Comité al-Quds

De paus en de Marokkaanse koning – die hier van rechtswege optreedt als voorzitter van het internationale Comité al-Quds, dat in 1975 in Djedda in Saoedi-Arabië werd opgericht – willen uitdrukkelijk dat het multireligieuze, spirituele en specifieke karakter van de stad wordt beschermd en gepromoot. Bijgevolg moetenalle gelovigen van de drie monotheïstische godsdiensten er vrije toegang toe hebben en er de kans krijgen hun eigen eredienst te beleven, zodat vanuit Jeruzalem/al-Quds Acharif het gebed voor God, Schepper van alle mensen, voor een toekomst van vrede en broederschap op aarde vanwege de gelovigen van de drie religies opstijgt.

Enthousiaste ontvangst

Tevoren was paus Franciscus ondanks het miezerige weertje met veel enthousiasme in Rabat ontvangen. Hoewel koning Mohammed VI van Marokko niet bepaald een uitbundig man is, was de verwelkoming veel spontaner – lees: zelfs wat chaotisch – dan de pompeuze en strak geregisseerde militaire ceremonie die de paus een maand geleden in Abu Dhabi moest ondergaan. In Rabat was er tijdens de rit van de luchthaven naar de stad zelfs een klein incidentje, toen een man vanuit de rijen toeschouwers langs de kant van de weg plots op de open wagen van de Marokkaanse koning toestormde. De rit ging naar de esplanade bij de vierenveertig meter hoge rode-zandstenen Hassantoren uit de late twaalfde eeuw. Daar staan ook de 200 zuilen van een reusachtige moskee waarvan de bouw nooit werd afgewerkt.

Zoals in alle moslimlanden gingen de duizenden genodigden vooral uit de bol telkens de naam van de lokale heerser weerklonk.

Commandeur van de gelovigen

Koning Mohammed VI sprak in zijn welkomstwoord zowel in het Arabisch als in het Engels, Frans en Spaans en het Italiaans van het wederwoord van paus Franciscus werd paragraaf per paragraaf in het Arabisch vertaald. Maar ondanks die meertaligheid, zaten Mohammed VI en Franciscus op dezelfde golflengte. De Alaouïtische monarch, die traditioneel en grondwettelijk de rol van Amir al-Mu’minin (‘Commandeur van de gelovigen’) speelt, benadrukte dat het daarbij om de zonen van Abraham en dus zowel om moslims, christenen als joden gaat. Hun onderlinge symbiose is een realiteit in Marokko, die tot uitdrukking komt in moskeeën, kerken en synagogen die men van oudsher in alle steden van het koninkrijk terugvindt. Als Commandeur van de gelovigen sta ik garant voor ieders vrijheid van eredienst.

Maar tolerantie volstaat niet langer, de interreligieuze dialoog moet evolueren naar ontmoeting en wederzijdse kennis. Mohammed VI

Strijd tegen radicalisme

Wij kunnen in een moslimland niet langer doen alsof er alleen moslims leven, zei Mohammed VI. De drie abrahamitische religies mogen elkaar niet tolereren uit fatalisme of opportunisme. Het behoort tot hun redenen van bestaan zich voor elkaar open te stellen, elkaar beter te leren kennen en elkaar zo wederzijds te dienen. Radicalisme - of deze nu religieus is of niet - ontstaat uit gebrek aan kennis over de andere, uit gebrek aan kennis van de andere, uit onwetendheid tout court. De koning onderstreepte dat hij precies daarom het instituut had opgericht dat paus Franciscus even later zou bezoeken en dat imams en mannelijke en vrouwelijke islamitische predikanten opleidt. Radicalisme zullen we niet bestrijden met geld of met wapens, maar alleen met onderwijs.

In zijn toespraak verwees de paus nog maar eens naar de ontmoeting van Sint-Franciscus met de sultan, precies achthonderd jaar geleden.

Wederzijdse verrijking

Ook de paus benadrukte dat de interreligieuze dialoog verder moet gaan dan loutere verdraagzaamheid. Voor Franciscus zijn gewetensvrijheid en vrijheid van eredienst uitdrukkelijk verbonden met het respect voor de menselijke waardigheid. We moeten van simpele verdraagzaamheid groeien naar respect en waardering voor de ander.We moeten de andere in zijn andersgelovig-zijn ontdekken en welkom heten en elkaar zo wederzijds verrijken, zei Franciscus. Ons geloof in God en het respect voor onze verschillen helpt ons als religieuze actoren bruggen te slaan tussen de mensen. Het helpt ons de waardigheid van de mens en zijn onvervreemdbare rechten bloot te leggen. Wij geloven immers dat God de mensen gelijkwaardig geschapen heeft, en met gelijke rechten en plichten.

God roept ons op samen te leven als broeders en samen te gaan voor het algemeen belang, voor wederzijdse liefde en voor vrede. Paus Franciscus

Verklaring van Marrakesh

De paus had ook bijzondere woorden van lof voor de Verklaring van Marrakesh over de rechten van religieuze minderheden die op initiatief van koning Mohammed VI in januari 2016 door een ruime groep moslimgeleerden werd aangenomen. Ik juich toe dat deze verklaring elke instrumentalisering van welke religie ook, waardoor anderen gediscrimineerd of vervolgd worden, veroordeeld heeft. De verklaring stapt af van het concept van religieuze minderheden en heeft het over burgerschap. Zij erkent de waardigheid van elke persoon en roept op deze in elke regelgeving te verankeren. Na zijn toespraak ging paus Franciscus zich nog enkele ogenblikken bezinnen in het nabijgelegen mausoleum waar de beide vorige koningen van het moderne Marokko begraven liggen.

Samen, in een authentieke en moedige dialoog, kunnen we de vele internationale uitdagingen aan. Paus Franciscus