Pausboek Austen Ivereigh: van groot hervormer naar gewonde herder

In Tertio van deze week bespreekt hoofdredacteur Emmanuel Van Lierde het nieuwe pausboek van Austen Ivereigh: Wounded Shepherd, de gewonde herder.

02/06/2020 - 16:44

Als een gedegen jezuïet wil paus Franciscus de hele Kerk onderdompelen in een spirituele retraite, genre Geestelijke Oefeningen, die haar moet helpen terug te keren naar de essentie van het Evangelie, schrijft Tertio-hoofdredacteur Emmanuel Van Lierde in Tertio van de week. Hij wenst een bekering te bewerken naar een missionaire, barmhartige en synodale kerk, maar stoot daarbij op de nodige weerstanden. Het maakt dat de hervormingspaus almaar meer oogt als een gewonde herder, vindt zijn biograaf Austen Ivereigh. In 2019 schreef hij: Wounded Shepherd. Pope Francis and His Struggle to Convert the Catholic Church. De Britse journalist en expert in hedendaagse kerkgeschiedenis had zich al eerder laten opmerken met zijn biografie van Jorge Mario Bergoglio: The Great Reformer. Francis and the Making of a Radical Pope (Henry Holt, 2014; zie Tertio nr. 786 van 4 maart 2015). Naderhand ging Ivereigh beseffen dat hij met dat boek bijdroeg aan een mythevorming over paus Franciscus, dat hij een overroepen beeld van hem had opgehangen als dé grote hervormer die de Kerk eens radicaal op haar kop zou zetten. Ondertussen weten we beter en is het duidelijk dat ook deze paus op zijn limieten botst omdat bepaalde hervormingsvoorstellen werden afgeblokt, omdat verzetsbewegingen zich mobiliseerden en ja, omdat Franciscus zelf fouten maakte – hij is niet te beroerd dat toe te geven en zijn zonden te belijden. Een correctie op de mythe kon dus niet uitblijven. Daarom schreef Ivereigh Wounded Shepherd. Het beeld van een gewonde herder schijnt hem na zeven jaren pontificaat correcter dan dat van de grote hervormer.

Structurele verankering

Vroeg of laat moet het profetische visioen van Franciscus over een missionaire, barmhartige, nederige en synodale Kerk ook verankerd raken in de kerkelijke structuren, schrijft Emmanuel Van Lierde. Het goede voorbeeld volstaat niet om anderen te bekeren. Als deze paus een blijvende erfenis wil nalaten, dan moeten zijn prioriteiten institutioneel worden vertaald. Cruciaal daarbij zijn benoemingen en de lang verwachte hervorming van de Romeinse Curie. Het siert Franciscus dat hij geduldig te werk ging om een nieuwe mentaliteit ingang te laten vinden, maar te lang wachten om veranderingen door te voeren, kan nefast zijn en leiden tot een nieuwe stilstand.

Nieuwe mythe?

Nochtans blijkt uit Ivereighs boek hoeveel kleine en grote wijzigingen Franciscus de voorbije jaren toch al doorvoerde. De Britse auteur wou zijn beeld van een radicale hervormer bijstellen, maar dreigt hij de ene mythe niet door een andere te vervangen, namelijk dat van een goede paus die steeds weer gesaboteerd wordt door een corrupte entourage? Veel medewerkers in het Vaticaan hebben het hart op de juiste plaats, ze willen het beste voor de Kerk en ze steunen de prioriteiten van deze paus. Er zullen altijd schandalen opduiken – dat is des mensen –, maar dat betekent niet dat één witte raaf moet opboksen tegen een massa hardleerse farizeeën, carrièristen en ambtenaren. Dat beeld doet de waarheid eveneens onrecht aan en dat geeft Ivereigh tussen de regels ook toe.