Pax Christi Vlaanderen veroordeelt aanval op Oekraïne

Pax Christi Vlaanderenveroordeelt scherp de inval van het Russische leger op het Oekraïense grondgebied. Dit is een flagrante schending van het internationaal recht. Het geweld moet onmiddellijk stoppen en de betrokken partijen moeten de gesprekken (her)opstarten om tot een vreedzame oplossing te komen. De oorlog die in 2014 begon, flakkert nu in alle hevigheid weer op. Wij betreuren de doden en gewonden die op deze korte tijd al zijn gevallen. Niet alleen in de huidige confrontatie, maar ook die van de voorbije 8 jaar. Want aan de beschietingen is sinds 2014 nooit een volledig einde gekomen. Bovendien sterven er burgers, waaronder kinderen, door landmijnen. Zo publiceerde Unicef de dood of verwonding van 172 kinderen tussen de start van de oorlog en december 2019. Volgens de VN zijn er tot 30 september 2021 3.393 burgers omgekomen en circa 10.000 strijders, zegt  Annemarie Gielen, de Oost-Europaspecialist van de Vlaamse vredesbeweging.

OVSE

Pax Christi Vlaanderen roept de Belgische regering op om alles in het werk te stellen om het Akkoord van Minsk, dat op 19 september 2014 werd afgesloten tussen Oekraïne en Rusland te laten respecteren. Om de naleving van dat akkoord te kunnen opvolgen moet de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) haar opdracht volwaardig en ongehinderd kunnen vervullen. Medewerkers wordt echter de toegang tot de getroffen zones geweigerd. België moet erop aandringen dat de veilige toegang van OVSE-medewerkers verzekerd wordt. De OVSE moet haar rol ten volle kunnen spelen vanwege haar opdracht om veiligheid en samenwerking te bewerkstelligen in Europa.

Annemarie Gielen: Wij kijken expliciet naar de OVSE en niet naar de Verenigde Naties, omdat de Organisatie van de Verenigde Naties gebonden is aan het vetorecht van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, waaronder Rusland en China. Het is uitgesloten dat er binnen de VN initiatieven kunnen ontwikkeld worden op korte termijn om het geweld te stoppen. Wat uiteraard niet wegneemt dat het forum van de VN gebruikt moet worden om de oorlog te veroordelen en er zo snel mogelijk een einde aan te maken.

De kracht van de OVSE is dat dit een platform is van landen dat tot doel heeft de veiligheid in Europa te vergroten en de onderlinge samenwerking te versterken.

Ook al ziet het er vandaag niet naar uit dat we snel stappen vooruit kunnen zetten op die vlakken, toch is werken aan veiligheid én samenwerking de beste combinatie om tot langdurige vrede te komen. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is het veiligheidsdenken gedomineerd geweest door een militair discours. De oorlog die vandaag opnieuw in alle hevigheid opflakkert, is het bewijs dat dit soort discours nefast is voor tastbare veiligheid voor burgers. Om de wortels van het onveiligheidsgevoel, dat de Russische regering uitspreekt, en dat Oekraïne nu aan den lijve ondervindt aan te pakken, moet er gewerkt worden aan vertrouwenwekkende maatregelen. Dat werd duidelijk verwaarloosd, en moet prioriteit worden van de Europese landen.

Nood aan sterk middenveld in Oekraïne en Rusland

Daarom vraagt Pax Christi om niet alleen op beleidsniveau de juiste mensen te betrekken voor een vredesproces, maar ook de lokale vertegenwoordigers van de civil society. De inspanningen van de afgelopen jaren waren duidelijk onvoldoende. Daarom moet er meer geïnvesteerd worden in vredesopbouw op het niveau van grass-roots en middenveldorganisaties. Zij vormen het noodzakelijke weefsel van een inclusieve, democratische samenleving. Het gaat om uitwisseling op cultureel, socio-cultureel, academisch, sportief, educatief en politiek vlak. Enkel door mensen samen te brengen in concrete projecten of samenwerkingsverbanden kan het vijandsbeeld wegebben en plaatsmaken voor normale relaties op basis van wederzijds respect. Momenteel heeft het Russisch middenveld het zwaar te verduren. De afgelopen jaren heeft de Russische overheid alles in het werk gesteld om kritische stemmen monddood te maken, om middenveldorganisaties tot ‘buitenlands agent’ te laten verklaren en om actieruimte zo klein mogelijk te maken. Dat verklaart waarom er afgelopen weken geen massale betogingen waren in de straten van de grote Russische steden, maar ook weinig andere acties of tekenen van verzet. De Russische activisten voelen zich machteloos, sterk geïsoleerd en aan handen en voeten gebonden. Onze solidariteit is meer dan ooit nodig.

Daarnaast is investering in de democratisering van Oekraïne en Rusland cruciaal. Niet enkel is er nood aan de uitbouw van democratische instellingen, met aandacht voor goed bestuur en rechtstaat, maar ook aan educatie en een cultuur van dialoog. Dit moet gepaard gaan met een proces dat uitmondt in een nieuwe, gezamenlijke veiligheidsorde voor Europa. Enkel dan kan er weerwerk geboden worden aan de militarisering van de samenleving in zowel Oekraïne als Rusland, aan de corruptie en willekeur, en aan de straffeloosheid.