Schrijvende Sint-Hiëronymus (ca. 1605) van Caravaggio © Galleria Borghese, Rome
Rome maakte van Caravaggio artiest voor de eeuwigheid
03/01/2019 - 13:37
Ondanks zijn kleurrijke levensverhaal heeft Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) de schilderkunst blijvend beïnvloed, bijvoorbeeld met chiaroscuro. Caravage à Rome, amis et ennemis, de prestigieuze tentoonstelling in Musée Jacquemart-André aan de Parijse boulevard Haussmann toont hoe de eeuwige stad mee die artiest en zijn reputatie heeft gemaakt. De expo brengt tien van zijn topwerken samen. Op zich rechtvaardigen die al een bezoek, schrijft Joris Delporte. Tegelijk heeft het team rond curator Francesca Cappelletti de verdienste Caravaggio’s meesterwerken waardig te omkaderen met een selectie doeken van – zoals de titel van deze expo aangeeft – bevriende schilders of rivalen.
Chiaroscuro
In Parijs is onder meer het ingetogen portret Schrijvende Sint-Hiëronymus te zien. Een bezinning over sterfelijkheid met op het voorplan twee kale schedels van – al dan niet levende – mensen. Daarbij lijkt het doodshoofd het lot van de knokige, kale kerkvader aan te kondigen. Technisch heeft de artiest die beide aandachtspunten in de verf gezet door chiaroscuro of clair-obscur. Zo zijn de schedels op het doek extra belicht en blijven achtergronden veeleer in het duister gehuld. Indien Caravaggio met de voornoemde caravaggisten – die overigens al voorzichtig met contrasten en schaduwen experimenteren – al invloedrijk is geweest, heeft het voorbeeld van clair-obscur pas helemaal school gemaakt, tot vandaag, citeert Delporte de gids. Curator Cappelletti maakt dat punt met een citaat van haar landgenoot Roberto Longhi (1890-1970). Volgens die kunsthistoricus herinneren sommigen zich Caravaggio als de meester van het licht, anderen als een genie van de schaduw. Iedereen lijkt daarentegen vergeten te zijn hoe zonder hem José de Ribera (1591-1652), Johannes Vermeer (1632-1675) en Rembrandt van Rijn (1606-1669) nooit dezelfde hoogtes hadden bereikt.
Voor de samenstellers van de tentoonstelling Caravaggio in Rome staat het vast: zoveel meesterschap is te danken aan de Eeuwige Stad. Die heeft van Caravaggio een artiest voor de eeuwigheid gemaakt.
