Koen Van Sumere staat de pers te woord na afloop van de ontmoeting met de paus. © Belga
Slachtoffers misbruik tevreden na ontmoeting paus: ‘Hij luisterde als mens’
28/09/2024 - 16:38
De persdienst van het Vaticaan meldde op vrijdagavond dat Paus Franciscus een ontmoeting had met slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk. Hij luisterde naar hun verwachtingen ten aanzien van de Kerk en bood zijn excuses aan voor wat hen was aangedaan.
We spraken Lieve Brouwers, één van de slachtoffers die de paus ontmoette. De broer van Lieve (82) werd drie jaar lang misbruikt in het missieseminarie door een pater, missionaris van het Heilig Hart en benam zich van het leven.
Bent u zich eigenlijk bewust van de impact dat seksueel misbruik heeft op het gezin?
Deze vraag stelde Lieve aan de paus. Dat vertelt ze in het Interdiocesaan Centrum in de Guimardstraat in Brussel, de zetel van de bisschoppenconferentie van ons land, na de ontmoeting met de paus. Lieve is een van de vijftien slachtoffers die hun verhaal aan de paus konden vertellen.
‘Wat wij thuis meegemaakt hebben, is begonnen in de jeugdjaren en heeft zijn impact gehad tot nog toe. Daarom was ‘het gezin’ mijn insteek. Want daarover heb ik tot nog toe niet veel gehoord. Misbruik heeft niet enkel een impact op het slachtoffer, maar op het hele gezin. Ik heb kunnen uitleggen aan de paus wat er gebeurd is, wat de gevolgen waren voor mijn broer en wat de gevolgen waren voor mij.’
Het is niet zo dat elk slachtoffer een eigen thema had, maar ze hadden op voorhand wel afgesproken wat we zouden zeggen, zodat er niet te veel dubbels zou zijn.
De paus wachtte niet tot alle slachtoffers hun verhaal hadden verteld om dan een algemene reactie mee te geven. “Hij antwoordde meteen en rechtstreeks op de vraag van elk slachtoffer. Bijvoorbeeld toen ik sprak over de familie, pikte hij daarop in. Hij beaamde dat hij dat begreep dat dat ook een impact heeft op het hele gezin.”
Dat ze na de zwijgcultuur in de Kerk haar verhaal mocht vertellen aan de paus was heel bijzonder. ‘Ook de manier waarop. We waren al bijeen in een salon, waar we wat te eten en te drinken kregen en met elkaar aan het praten waren toen hij met enige vertraging werd binnengereden. Toen namen we plaats. Ik had het voorrecht om slechts een halve meter van hem te zitten. Zo kon ik als slechtziende ook heel goed zijn reacties zien. Dat was heel bijzonder.’
Hij was daar echt aanwezig als mens, ook als paus, maar vooral als mens. En zijn reacties waren die van de mens in hem.
Lieve mocht de inleiding uitspreken en ook de brieven van slachtoffers overhandigen die er niet bij konden zijn. 'Ik stond recht om hem toe te spreken, maar hij zei meteen: "Maar neen, ga zitten, de avond duurt nog te lang." Dat stelde me op mijn gemak. Ik heb gezegd dat we blij waren dat hij naar ons wilde luisteren, maar dat we ook de spreekbuis waren van zovele andere slachtoffers die er niet bij konden zijn. Ik mocht hem ook de brieven overhandigen die andere slachtoffers aan hem geschreven hadden met hun verhaal. En dat was best een pak. En ik heb ook gevraagd of hij die zelf zal lezen en zal beantwoorden, waarop hij onmiddellijk bevestigend antwoordde.'
Hij was heel empathisch. Hij luisterde echt en je kon aan zijn gezicht zien wat het hem deed. Iemand vroeg dat later ook aan hem, waarop hij antwoordde dat hij zich schaamde en vooral heel veel verdriet had. En we hebben dat ook mogen gezien, want hij heeft gehuild.
Beantwoordde de ontmoeting aan haar verwachtingen? ‘Ja, en veel meer dan dat. Sommigen hadden geen verwachtingen, anderen weinig. We wisten het niet. Maar het is veel meer geworden. Ik had in het begin ook gezegd dat we vonden dat we eigenlijk weinig tijd kregen en gevraagd of hij ons kon geruststellen dat ieder zijn boodschap zou kunnen geven. En daarin heeft hij ons meteen gerustgesteld dat dat kon. En inderdaad: iedereen heeft dat kunnen doen. Daarom heeft het ook 2.15 uur geduurd in plaats van het vooropgestelde uur. Nadien was er ook nog tijd om foto’s te nemen en heeft hij ons een geschenk gegeven. Hij was heel erg persoonlijk.’
‘In de commissie mocht ik mijn verhaal niet vertellen', betreurt Lieve, 'nu werd ik wel beluisterd én kreeg ik antwoord, een echt antwoord, op mijn vragen. Soms ook vroeg de paus ons om advies: "Wat denken jullie dat we zouden kunnen doen?"'
Om het misbruik te verwerken, was dit een speciale ervaring. 'Je beluisterd voelen door de ‘prins van de Kerk’ is bijzonder. Ook al verwacht je niet veel. Omdat het de paus is, en je ervan uitgaat dat hij aan geplogenheden gebonden is, maar dat was dus niet zo. Hij sprak als mens, hij geloofde wat we zeggen, hij erkende het misbruik en het leed. En waar er uitgesproken werd dat er geen erkenning was, vroeg hij om alles op te schrijven en aan hem te bezorgen. En hij beloofde een antwoord te geven.'
Op het einde heeft hij niet alleen zijn verontschuldigingen aangeboden en ook om vergiffenis gevraagd. Hij zei dat hij zich diep schaamde, want dat misbruik eigenlijk crimineel is. En dat wie dat toedekt, mee verantwoordelijk is. En dat is iets, zo zei hij, wat ik absoluut niet kan tolereren.
Lees ook
Wat ze nog verwacht?
'Ik heb de paus gevraagd of hij het misbruik wilde aankaarten tijdens de viering in het Koning Boudewijnstadion, voor die bijna veertigduizend mensen. En hij zei dat hij dat zou doen. Hij heeft dat ook laten noteren door een priester-vertaler die bij hem was. Hij liet de man wel een tiental zaken opschrijven die hij wilde onthouden en later behandelen. Voor mij is het duidelijk dat hij hier iets mee wil doen, dat hij zelf wil onderzoeken hoe het seksueel misbruik al dan niet is aangepakt in de Belgische Kerk en waarom er veel onder de mat geveegd is.'
Ze vervolgt: 'Ik hoop ook dat er nog een aflevering van Godvergeten wordt gemaakt, waarin aan bod komt wat er al wel gebeurd is binnen onze Kerk, wat de bisschoppen en de meldpunten al wel gedaan hebben. Want er is al wel wat gebeurd, maar het is niet genoeg.'
Dat de Kerk nu een nultolerantie hanteert en een beleid naar de toekomst wil uittekenen voor slachtoffers in onze samenleving juicht ze toe. 'We hopen enkel dat dat niet binnen zes maanden gebeurt, maar nu. We hebben de paus gevraagd om onze bisschoppen erop aan te spreken dat dat nu moet gebeuren.'
Koen Van Sumere: ‘Ik heb weer hoop’
Verschillende slachtoffers die de pers te woord wilden staan, reageerden positief na de ontmoeting. Ze vonden dat de paus echt naar hen had geluisterd en meteen actie wilde ondernemen om te helpen.
‘De paus was enorm kwaad, erg geschrokken en diep beschaamd’, schetst slachtoffer Koen Van Sumere na de ontmoeting de reactie van de paus. ‘Elke vraag van elk slachtoffer werd direct door de paus beantwoord. Het is de eerste keer dat iemand zo naar mijn getuigenis geluisterd heeft. Ik heb weer hoop dat er eindelijk een oplossing gaat komen.’
“De paus stelde ook duidelijk en heel consequent dat een priester die over de schreef gaat, zal gestraft worden’, vervolgt Van Sumere. ‘Hij haalde een voorbeeld aan van een priester die al ergens benoemd was, maar over wie een klacht kwam, die gegrond bleek. De man werd uit het ambt ontzet.’
Ook de kwestie Vangheluwe kwam ter sprake en het feit dat het zo lang duurde om hem tot de lekenstaat terug te brengen. Daarover zei de paus dat het een juridische kwestie was.
Volgens Van Sumere vroegen de slachtoffers ook om sommige bisschoppen die het misbruik niet goed hebben aangepakt te ontslaan. Hij vroeg ook om Danneels postuum nog een blaam te geven. Ook dat beloofde de paus te onderzoeken.
Na een vraag over financiële tegemoetkoming benadrukte de paus dat alle financiële kosten voor psychologen en andere behandelingen zouden moeten gedragen worden door de Kerk.
‘Het was sterk en heel positief’, besluit Koen Van Sumere. ’Ik ben verrast in de positieve zin. De paus was heel toegankelijk. Het is er soms hard aan toegegaan, maar ik heb er vertrouwen in. Hij was oprecht.’
