Vierde encycliek van paus Franciscus verschijnt binnenkort

Met de encycliek wil de paus een ander perspectief bieden aan een wereld die 'haar hart verloren lijkt te hebben' en getekend wordt door oorlog, sociale en economische onevenwichten, ongebreideld consumentisme en technologieën die onze menselijke natuur bedreigen. 

Paus Franciscus spoort de mensheid aan om het wezenlijke te herontdekken: het hart. Het is zijn vierde encycliek, na:

• Lumen fidei - 29 juni 2013: geschreven samen met Benedictus XVI 
• Laudato si' - 24 mei 2015: over de milieucrisis en de noodzaak om zorg te dragen voor de schepping
• Fratelli tutti - 3 oktober 2020: waarin hij oproept tot wereldwijde broederschap en sociale vriendschap in een wereld die verdeeld is door een pandemie en conflicten, waaronder oorlogen die in naam van God worden uitgevochten.

Wat is een encycliek?

Een encycliek is een 'circulaire brief' van de paus aan de Kerk of een deel van de Kerk. Encyclieken kunnen gaan over theologische, spirituele, kerkelijke of sociaal-politieke onderwerpen. De waarde van een encycliek heeft voorrang op een apostolische exhortatie, een apostolische brief of een pauselijke boodschap, maar een encycliek kondigt geen geloofswaarheden af. De titel van encyclieken bestaat meestal uit de eerste woorden van de tekst. 

(tekst gaat verder onder de afbeelding)

Devotie tot het Heilig Hart van Jezus

Afbeeldingen van het Heilig Hart van Jezus werden vooral in de jaren 1920 massaal geproduceerd en behoren kunsthistorisch, helaas, tot de religieuze kitsch omwille van hun cli­ché­matige vormgeving. In menig Vlaamse huiskamer prijkte wel zo'n gipsen buste. 

Maar wat heeft dat symbool te betekenen en waar komt het vandaan? 

De Heilig Hartdevotie ontstond halverwege de middeleeuwen. Niet de minsten onder de theologische en spirituele vernieuwers hadden er aandacht voor: Thomas van Aquino, Antonius van Padua, Franciscus van Assisi en Bernardus van Clairvaux. 

Het Heilig Hart van Jezus benadrukt zijn menselijke en zijn goddelijke liefde en zijn intieme nabijheid in het gebed. Zo spreken we over het innerlijke gebed als 'bidden van hart tot hart'. 

Het hart is ook een krachtig symbool voor de kern van de hele menselijke persoon: gevoel en verstand, alle menselijke vermogens, komen er samen en zetten de mens aan tot kiezen en handelen. 

In de 17de eeuw krijgt de Heilig-Hartdevotie een nieuwe impuls door de visioenen van de Franse kloosterzuster Margaretha Maria Alacoque (1647-1690). Vanaf 1673 en gedurende 17 jaar verscheen Jezus aan de zuster en vertrouwde haar de missie toe om zijn liefde te verspreiden. Daarbij toonde Christus haar zijn hart omringd door vlammen en omcirkeld door een doornenkroon, symbool voor de wonden die de zonden van de mens toebrengen. 

In de visioenen verzocht Jezus ook dat de vrijdag na het feest van Corpus Christi gewijd zou worden aan het Heilig Hart. Paus Clemens XIII voerde het in als een lokaal feest in 1765 en paus Pius IX erkende het als een feest voor de hele rooms-katholieke Kerk in 1856. We vieren het Hoogfeest van het Heilig Hart op de derde vrijdag na Pinksteren. Meestal is dit in juni, soms wel de 'maand van het Heilig Hart' genoemd.

In 1956 blies paus Pius XII de devotie nieuw leven in met de encycliek Haurietis Aquas. Hij benadrukte het belang van de devotie voor de behoeften van de Kerk en als een 'banier van verlossing' voor de moderne wereld. 

Op de 50ste verjaardag van de encycliek Haurietis Aquas, bevestigde paus Benedictus XVI het belang van de Heilig Hartdevotie.

Paus Franciscus heeft herhaaldelijk zijn devotie tot het Heilig Hart van Jezus vernoemd. Hij moedigde bisschoppen en priesters aan om Haurietis Aquas opnieuw te lezen, opmerkend dat 'het hart van Christus het centrum van barmhartigheid is'. 

Bronnen: Vatican News (Engels) - Ignis - I.media (Frans)