Vredesdag over automatische wapensystemen en cyber war

Op woensdag 19 februari 2020 vond aan de KU Leuven de tweejaarlijkse universitaire Vredesdag plaats op initiatief van het Centrum voor Vredesethiek en Pax Christi Vlaanderen. Dit keer lag de focus op nieuwe automatische wapensystemen en de mogelijkheid van cyberoorlogen. De ontwikkeling van killer robots kwam daarbij speciaal in het vizier.

De deelnemers kregen bij aanvang een verhelderend beeld van de nieuwe militaire technologieën en wat een echte cyberoorlog zou kunnen zijn, dankzij de toelichting van prof. Daniel Fiott van de VUB enerzijds en prof. Bart Preneel en prof. Martin Meganck van de KU Leuven anderzijds. Eén van de vragen is of de nieuwe militaire technologieën kunnen gezien worden als een wetenschappelijk feit of eerder horen bij het domein van science fiction. De digitale evoluties veranderen intussen alle aspecten van het samenleven ten goede maar soms ook ten kwade. De militarisering van cyberspace bijvoorbeeld is volop bezig. De drie sprekers wezen op de verontrustende voortgang van dataverzameling en de onduidelijke grens tussen civiele en militaire toepassingen.

Automatisering ontslaat niet van menselijke verantwoordelijkheid

Prof. Lode Lauwaert van de KU Leuven bracht een filosofische reflectie over de verantwoordelijkheid in geval van het gebruik van killer robots, volautomatische en autonome wapens. Uiteindelijk is het nog altijd de mens die aansprakelijk gesteld moet worden als het fout gaat. In een kortfilm die Pax Christi daarop liet zien, is een internationaal verbod op killer robots het enige adequate antwoord op deze zorgwekkende ontwikkeling.

Na de middag kwamen ethische en theologische reflecties aan bod dankzij prof. Esther Reed uit het Verenigd Koninkrijk en prof. Johan Verstraeten van de KU Leuven. De klassieke leer van de rechtvaardige oorlog kan ons hooguit nog helpen om de grenzen van oorlogshandelingen aan te duiden. Geïnspireerd door het voorbeeld van Jezus, die bij zijn gevangenneming vraagt om het zwaard weer weg te steken en door de houding van de jonge Kerk, moeten we als christenen duidelijker kiezen voor een ethiek van conflicttransformatie en van vredesopbouw.

Humanitair recht

Prof. Jan Wouters van de KU Leuven en doctorandus Robin Vanderborght van de UA hielden een helder pleidooi om de verworvenheden van de Geneefse Conventies over het internationaal humanitair recht onverkort te handhaven. Wellicht moet er ook worden nagedacht over een nieuwe Conventie van Genève met betrekking tot de digitale ontwikkelingen rond defensie en cyber war. Het begrip menselijke waardigheid moet in de internationale relaties en in onze samenlevingsopbouw gehandhaafd kunnen blijven.

In hun slotwoord benadrukten prof. Tom Sauer van de UA en Annemarie Gielen, algemeen directeur van Pax Christi, het belang van een dialoog tussen verschillende disciplines rond vredesvraagstukken. Multidisciplinaire reflectie rond vredesvraagstukken en de sensibiliserende rol van de vredesbeweging moeten ook de politieke beleidsmakers bereiken. De bijzondere Vredesdag eindigde met een schets van de inspanningen van Pax Christi om te komen tot een internationaal verbod op killer robots.

Zie ook: www.paxchristi.be/killerrobots