Westerse christenen vieren kerstmis

Wereldwijd vieren naar schatting 2,4 miljard christenen vandaag de geboorte van Jezus Christus. Naast 1,25 miljard katholieken en 900 miljoen protestanten, vieren ook anglicanen, oudkatholieken en sommige orthodoxe kerkgemeenschappen op deze dag de menswording van God. Russen, Serviërs, orthodoxe kopten (in Egypte), Ethiopiërs en Armeniërs vieren Kerstmis volgens de juliaanse kalender pas op 7 januari.

Franciscus in kerstpreek: wees nederig

Paus Franciscus riep gelovigen op kerstavond in de Sint-Pietersbasiliek in Rome op de streling van het ego te staken. Laat ons niet huilen om de grootsheid die we niet hebben. Laat ons ophouden met klagen en lange gezichten trekken en laten we ons onthouden van de hebzucht die ons altijd ontevreden laat, zei de paus in zijn homilie van de nachtmis van het hoogfeest van de Geboorte des Heren in de Sint-Pietersbasiliek. Franciscus noemde Kerstmis een tijd waarin men het zou moeten nalaten om sociale erkenning na te streven. De ca. 1500 aanwezigen van de middernachtmis waren verplicht om mondneuskapjes te dragen. Het is het tweede jaar op rij dat de kerstdagen in het Vaticaan vanwege de coronapandemie sober gevierd moet worden.

Kerstdatum

De oorsprong van de kerstviering moet gezocht worden in het evangelie van Lucas, waarin Bethlehem en omgeving als geboorteplaats van Jezus wordt vermeld. Of Jezus daadwerkelijk op 25 december werd geboren blijft historisch erg omstreden, al is er minder twijfel of die geboorte ter gelegenheid van een volkstelling in Bethlehem heeft plaatsgevonden. De exacte datum van de geboorte werd allicht niet bewaard, omdat Jezus' geboorte voor de eerste christenen - in tegenstelling tot Pasen dat al snel werd gevierd - van ondergeschikt belang was. Historisch staat vast dat het feest al op 25 december 336 in de stad Rome werd gevierd. De kerstdatum van 25 december werd wellicht pas in de 3de eeuw vastgelegd. In die tijd werd algemeen aangenomen dat de ontvangenis op 25 maart plaatsvond. Op basis daarvan werd de datum van 25 december als meest waarschijnlijk moment van de geboorte berekend.

De kerststal

Zowel de kerstboom als de kerststal werd pas later aan het kerkelijke kerstfeest toegevoegd. De kerststal deed in de 13de eeuw, onder impuls van Sint-Franciscus van Assisi, zijn intrede. Die vatte in 1223 het plan op om met het kerstfeest inGreccio de geboorte van Jezus als een levende kerststal uit te beelden. Daarvoor deed hij niet alleen een beroep op figuranten. Er was ook plaats voor een os en een ezel. In Midden-Italië ontstond het gebruik om op kerstdag een pas geboren kindje als Jezus op het altaar te leggen.

Vanaf de 15de eeuw werden in Italië permanent kerstkribben opgesteld. Vanaf de 17de eeuw werden de kerstkribben als uitbeelding van de gebeurtenis in Bethlehem ook buiten Italië populair. De kerstboom kreeg vermoedelijk pas vanaf de 19de eeuw, vanuit Duitstalig Europa, een centrale plaats bij kerstvieringen.