‘Laat sans papiers legaal meewerken aan heropbouw in Wallonië’

Jesuit Refugee Service Belgium viert in november zijn 20-jarig bestaan met een optreden van Transe-en-dance. Dit gezelschap van jonge acteurs met een migratieachtergrond brengt de meertalige voorstelling Who we are, een wervelend stuk met dans, zang, toneel en marionetten over hoe het voelt om opgesloten te worden omdat je niet de juiste papieren hebt.

Asielzoekers in detentie bijstaan, dat is de kernopdracht van JRS, een wereldwijd dienstwerk van de jezuïeten voor de grootste verschoppelingen van de westerse samenleving. Activisme behoort daar niet bij, maar op 3 oktober stapten Baudouin Van Overstraeten en zijn collega’s overtuigd mee in de betoging #WeAreBelgiumToo.

Waarom stapten jullie mee op in de betoging #WeAreBelgiumToo?

Baudouin Van Overstraeten • Het Belgisch migratiebeleid zit in een impasse. In het voorjaar was er een hongerstaking van 400 mensen zonder papieren. Ze getuigden dat ze vaak al ruim tien jaar in ons land zijn, hier werk verrichten en bereid zijn belastingen te betalen. Vandaar hun slogan #WeAreBelgiumToo. Hun verhaal werd bevestigd door een onthutsende reportage van Pano (Canvas).

Wat ik verrassend blijf vinden, is dat mensen bereid zijn om alle mogelijke obstakels te trotseren om hier te overleven.

De hongerstaking eindigde op het nippertje zonder dodelijke slachtoffers, nadat Dienst Vreemdelingenzaken het mogelijk maakte om de verblijfsaanvraag in een neutrale zone te doen en informatie te krijgen.

Een uitspraak in de dossiers van de hongerstakers was voorzien tegen midden september, maar is er nog altijd niet.

Bovendien ontvingen we verontrustende info over een negatieve beslissing in een nochtans zeer positief dossier. Dat baart ons grote zorgen. Ruim honderd organisaties uit het middenveld steunen de oproep van mensen zonder papieren voor nieuwe en duidelijke regularisatiecriteria.

Waarvoor pleit je precies?

Mensen aanvaarden niet dat ze uitgewezen worden op basis van argumenten die in een heel gelijkaardig geval wel tot erkenning kunnen leiden. Er is een beter juridisch kader nodig voor een transparante en aandachtige behandeling van de dossiers.

Bovendien moeten we inzien en erkennen dat velen gewoon niet terug kunnen: staatlozen en zogeheten onverwijderbaren [gehuwden die uit landen komen die onderling in oorlog zijn, waardoor ze naar geen van beide landen kunnen uitgewezen worden, bijvoorbeeld. Of jongeren in de opvang die meerderjarig worden].

We pleiten dus voor een verbreding van de legale ingangspoorten naar ons land, bijvoorbeeld (maar niet alleen) via arbeidsmigratie. En voor een degelijke begeleiding van mensen die in ons land toegelaten worden.

Is het zo moeilijk om een statuut uit te denken dat het mogelijk maakt voor hen om legaal mee te helpen aan de heropbouw na de wateroverlast in Wallonië?

Intussen telt ons land naar schatting 100.000 tot 150.000 mensen zonder papieren. Dat is een verborgen stad. Daar moet je iets mee doen, niet alleen in hun belang, maar ook in dat van de samenleving.

Tekst gaat verder onder de foto.

Jullie begeleiden asielzoekers in detentie. Wat is hun situatie?

België is al meermaals veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voor het opsluiten van asielzoekers. We hebben in het totaal 6 gesloten centra, waar in 2019 8.555 mensen verbleven (door covid zakte het aantal in 2020 en 2021). Dat zijn zowel aankomende asielzoekers, die de hele procedure nog moeten doorlopen, als afgewezen asielzoekers die er geplaatst worden in voorbereiding op het terugkeer.

Het misbruik van detentie aan de grens is schrijnend, overdreven en ondoeltreffend.

Die detentie dient enkel een binnenlandse politieke agenda: repressie wordt beloond in het stemhokje. Onder de vorige staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken, werd nog een uitbreidingsplan goedgekeurd. Het aantal plaatsen voor uitgeprocedeerden zou verdubbeld worden. Wij vragen dat dit plan wordt teruggedraaid.

We moeten minder inzetten op detentie en meer op begeleiding.

Plannen daarvoor staan in de kinderschoenen. Staatssecretaris Sammy Mahdi wil 100 coaches aanwerven voor een tweesporenbeleid, gericht op hetzij duurzaam verblijf hetzij vrijwillige terugkeer.

Wat kan JRS betekenen voor asielzoekers in detentie?

Aankomende asielzoekers begeleiden we om hun asielaanvraag goed voor te bereiden. Een beperkte toegang tot het internet hindert hen om documenten zoals geboortebewijzen online op te vragen, sowieso al geen sinecure. We luisteren naar hun zorgen, proberen hen het nodige vertrouwen te schenken om hun zaak degelijk voor te stellen in een gesprek met Vreemdelingenzaken.

Afgewezen asielzoekers in detentie en gezinnen in terugkeerwoningen bieden we een luisterend oor. We proberen hen bij allerlei praktische zorgen te helpen.

Zolang mensen zonder papieren voelen dat hun verhaal niet echt beluisterd en begrepen werd, denkt geen haar op hun hoofd aan terugkeer.

Wil je de voorstelling van Transe-en-dance gratis meemaken op zaterdag 13 november om 19 uur in La Tricoterie in Sint-Gillis? Schrijf je gratis in via het formulier. Giften voor JRS Belgium zijn welkom, ontdek de website.