Stappen en bidden voor vrede

De Gemeenschap van Sant’Egidio zet morgen 1 januari 2021, Wereldvrededag, in Luik en in Antwerpen opnieuw een vredeswandeling op: afspraak om 15 uur in het Antwerpse Stadspark. In Apeldoorn gaat de wandeling dit jaar niét door, wegens de in Nederland geldende coronabeperkingen. Intussen is het jongste boek van de stichter van de Sint-Egidiusgemeenschap, Andrea Riccardi, uit het Italiaans naar het Nederlands vertaald. Het is geen gemakkelijk, maar wel een erg rijk en waardevol boek geworden. Riccardi heeft het nauwelijks over Sant’Egidio; hij schreef veeleer een mystiek essay over het gebed neer.

Verwerf de geest van vrede en duizenden om jou heen zullen gered worden. Serafim van Sarov

Gebed

Sant’Egidio onderscheidt zich inderdaad soms van andere katholieke solidariteitsbewegingen door de bijzondere plek die het gebed in het leven van de gemeenschap inneemt. En van oudsher hebben de kerkvaders een Byzantijnse kleur aan dat gebed gegeven. Bidden is niet makkelijk, weet Riccardi. Dat heeft te maken met het uitblijven van een waarneembaar antwoord. God lijkt wel stil te blijven tegenover de grote drama’s van het leven en de tragedies van de geschiedenis en de wereld.’ Riccardi wijst erop dat je ‘die angstige vraag ook in vele vormen in de Schrift terugvindt.

Blijft God zwijgen en komt Hij niet tussenbeide? Andrea Riccardi

Stilte

Het gebed is een strijd, zegt Riccardi. Een strijd tegen jezelf, wanneer je niet wilt en niet kunt bidden. Het is een gevecht tegen de eigen ketenen en tegen de weerstand die het kwade biedt. Meer dan ooit tevoren heeft de moderne mens het moeilijk met de stilte. In een tijd van razendsnelle communicatie zijn we eraan gewend geraakt dat antwoorden altijd onmiddellijk komen. Als dat niet gebeurt, vinden we dat een vorm van botheid en ervaren we dat zelfs als een afwijzing. Maar de taal van het gebed is niet gelijk aan onze dagelijkse communicatie met haar snelle antwoorden.

God is verborgen, maar daarom niet onbekend. Andrea Riccardi

Woord

De verborgen God spreekt echter in de Schrift. Riccardi juicht de beslissing uit 2019 van paus Franciscus toe om op de derde zondag van de gewone tijd van het liturgische jaar een Zondag van het Woord van God te vieren; komende 23 januari doen we dat dus voor de derde keer. De Bijbel is een boek, of liever een geheel van boeken, dat een grammatica van het gebed aanreikt. Het woord van God is een hulp voor ons gebed – denken we maar aan de Psalmen – en tegelijkertijd komt het ons in onze zwakte te hulp, omdat het ons hart gevoelig maakt.

Het stilzwijgen van God ‘behoedt’ de mens voor een al te sterke stem. Andrea Riccardi

Sublieme stilte

In een commentaar op het Bijbelse verhaal van de verschijning van God aan de profeet Elia - niet in een storm of een vuur maar in een zachte bries – wijst kardinaal en exegeet Gianfranco Ravasi erop dat de originele Hebreeuwse uitdrukking qôl demamach daqqah best als stem van subtiele stilte wordt vertaald. Wie vaak de Bijbel ter hand neemt, begrijpt de stilte van God beter, stelt Riccardi vast. In het gebed spreekt de mens tot God en in het lezen van de Schrift spreekt God tot de mens. Gregorius de Grote zei het al treffend: Leer het hart van God kennen in de woorden van God.

Het woord van God leert je bidden. Andrea Riccardi

Gelaat

Het woord van God opent ons hart voor de ontmoeting met het gelaat van mensen die gekwetst zijn door het leven, zegt Riccardi. Een trouwe liefde voor de armen, zeker in moeilijke situaties, houdt geen stand als ze niet bezield is door het geloof en door Gods woord. De arme is immers geen sociaal geval of een probleem dat moet worden opgelost; hij is een mens. Dus moet de relatie met de arme ingegeven worden door een vriendelijke houding, zoals die van de barmhartige Samaritaan, die de man die door rovers was overvallen verzorgde; Lucas hanteert uitdrukkelijk een familiale term.

Zonder de armen beleeft de Kerk niet ten volle haar mysterie. Andrea Riccardi

Vrede

De confrontatie met het lijden van de armen en het besef van zoveel situaties van armoede drukken ons met de neus op de grens van onze eigen mogelijkheden, weet Riccardi. We zijn (ook op afstand) getuigen van het lijden van hele landen en we komen in contact met conflicten. Sommige landen zijn speelbal van het geweld. Soms lijkt de vrede ver zoek. Maar bij Mattheus lezen we: ‘Vraag, en jullie zal gegeven worden’. Het is en blijft dus goed, ja zelfs noodzakelijk om voor vrede te bidden … en voor vredeswandelingen samen te komen om ons gebed voor vrede te delen.

Andrea Riccardi, Het Gebed, het Woord, het Gelaat, (uit het Italiaans vertaald door onder meer Dirk Van der Goten), Averbode, 144 bladzijden, 18,50 euro.