Mijn tuin, het paradijs: ontdek 7 principes van paradijstuinieren

Eten uit je tuin zonder moeite en zonder dure serre, zelfs in de winter. Het kan met deze principes voor tuiniers die liever genieten dan wroeten.

Sim D'Hertefelt

Vlaanderen bestaat voor negen procent uit tuinen. Drie keer zoveel als alle natuurgebieden samen. In onze tuin kunnen wij een tastbaar verschil maken voor de planeet. Trouwens, wist je dat tuinieren ook goed is voor je ziel? Natuurbeleving en religie hebben millennialang veel kruisbestuivingen gekend. Laat je inspireren door onze tuinreeks. Heb je tuinvragen of tips voor onderwerpen? Stuur ze naar onze tuinredacteur.

Het is januari. Een zeldzame zonnige dag. Ik loop de tuin in met een mandje en vijf minuten later heb ik een salade geplukt voor de lunch: vroeg barbarakruid, speenkruid, bloedzuring, groot kaasjeskruid en maarts viooltje.

Wilde wintersalade van vroeg barbarakruid, speenkruid, bloedzuring, groot kaasjeskruid en maarts viooltje © Sim D'Hertefelt

Mijn tuin, het paradijs

Voor die salade hoef ik verder (bijna) niets te doen: niet zaaien, niet planten, (bijna) niet wieden, geen water geven, niet spuiten met gif, niet bemesten… De plantjes groeien vanzelf, elk jaar opnieuw. Ik moet alleen maar plukken en genieten.

Dat is mijn manier van tuinieren, ik noem het paradijstuinieren. Ik stel me voor dat het er zo aan toe ging bij Adam en Eva in de tuin van Eden. Zo heeft God het leven van de mens op aarde bedoeld.

Elke salade die ik pluk, herinnert me eraan dat het goede en overvloedige leven ons zomaar gegeven wordt.

Principes van paradijstuinieren

Wil je zelf ook van je tuin genieten als van een klein paradijs? Laat je dan inspireren door deze 7 principes, geïnspireerd door voedselbossen en permacultuur.

#1. Zet iets eetbaars in je tuin

Ook in een siertuin voelen eetbare planten zich thuis. Vaak zijn ze even mooi als sierplanten: zoals groot kaasjeskruid, gevlekte longkruid, witte klaverzuring, heemst, Oost-Indische kers, adderwortel, dalmatiëklokje...

Eten uit je tuin, ook al gaat het maar over een paar blaadjes in een salade, verandert je relatie met de aarde. Je ervaart dat de aarde voor jou zorgt. Bovendien krijgt je lichaam nieuwe informatie binnen die onbewust zijn werk doet.

Denk niet alleen aan blaadjes, maar ook aan eetbare bloemen, bessen, vruchten, knollen en wortels. Er bestaan echt honderden vergeten groenten en eetbare kruiden die je nooit in de supermarkt zal vinden. Google maar eens naar eetbare vaste planten.

#2. Werk vooral met vaste planten

Wie denkt aan groenten kweken, denkt misschien meteen aan een moestuin. Moestuinieren brengt potentieel veel op, maar vraagt ook veel inspanning: spitten, voorzaaien, verspenen, planten, wieden, bemesten, gieten, plagen bestrijden, enzovoort.

En er gaat altijd wel wat mis als je beginner bent: ziektes, plagen, noem maar op. Dat bezorgde mij als relaxte tuinier een hoop stress.

Paradijstuinieren werkt vooral met vaste planten in plaats van de klassieke eenjarigen in de moestuin. Vaste planten sterven in de winter bovengronds af, maar groeien in de lente vanzelf weer op vanuit de wortels.

Je plant dus één keer en geniet daarna elk jaar opnieuw zonder moeite.

#3. De juiste plant op de juiste plaats

Als je planten zoekt, moet je even je hoofd gebruiken, het internet, je kennis van je tuin en je verbeelding. Of het nieuwe plantje het goed zal doen, hangt ervan af of het op de juiste plaats terechtkomt.

Dit zijn de belangrijkste criteria om af te wegen:

standplaats: zon, halfschaduw of schaduw,
vochtigheid van de bodem: nat of droog,
hoogte en breedte van de volwassen nieuwe plant ten opzichte van de bestaande beplanting.

Elke tuin bestaat uit veel kleine microklimaten die je met de jaren leert kennen. Het loont de moeite om wat langer te zoeken naar de juiste plant voor de plek die je hebt. Behalve aan Google kan je advies vragen aan kennissen, in tuingroepen op Facebook of in je tuincentrum of kwekerij.

Maar je moet je ook niet suf piekeren. Een plantje dat niet juist staat, zal het niet redden of verhuist soms spontaan (of met wat hulp van jou) naar een ander plekje.

Je tuin zal je leren wat waar thuishoort.

#4. Denk in de hoogte

Kies niet alleen planten in de kruidlaag van om en bij de 50 cm hoog, maar denk ook aan:

kleine bomen: pruim, hazelaar, vijg…
klimplanten: kiwibes, braam, Oost-Indische kers, Japanse wijnbes…
struiken: stekelbes, aalbes, cassis, gojibes, blauwe bes…
bodembedekkers: bosaardbei, witte klaverzuring, vroeg barbarakruid, lievevrouwebedstro, kruipmunt, dalmatiëklokje…

Je zal ervan versteld staan hoeveel planten je op weinig ruimte kan plaatsen als je in lagen denkt. Bovendien werk je zo aan een klein bosecosysteem waarin planten, dieren en mensen goed gedijen.

#5. Zorg voor de bodem

Goed voor je planten zorgen, doe je niet alleen boven de grond, maar vooral ook onder de grond. Een gezonde en levende bodem zorgt vanzelf voor gezonde planten.

Bodemleven stimuleren doe je zo:

Verstoor de bodem zo weinig mogelijk: niet spitten, niet schoffelen. Gelukkig maar! ;-)
Voeg bovenop organisch materiaal toe: wat compost, versnipperd snoeimateriaal of gemaaid gras (mulchen), afgeknipte blaadjes of een ongewenst kruidje dat je hebt gewied (chop and drop = laat liggen wat je knipt of wiedt).
Baken paadjes af waar je zal lopen en beloop de rest van de bodem niet. Belopen verdicht de bodem en vernielt het bodemleven.

#6. Bevorder altijd het leven

Vraag je bij alles wat je in je tuin doet af: bevorder ik hiermee het leven? Het zal je een hoop moeite besparen als je meewerkt met de natuur in plaats van ertegenin.

Gif gebruiken (herbiciden, pesticiden) is niet nodig, nooit. Meestal ondervinden je tuin en de bewoners er meer nadelen van dan het beperkte voordeel dat je ermee hoopt te behalen.

#7. Deel planten met je buren

Je kan geschikte planten vinden in tuincentra, bij (biologische) kwekers en online.

Een leuke en goedkope manier om aan nieuwe planten te komen, is ruilen met mensen in je buurt. Leer je eigen planten vermeerderen. Dat is vaak heel simpel. Daarna kan je in contact komen met andere tuiniers via bijvoorbeeld een lokale tuingroep op Facebook.

Of maak een ruiltafel bij je voordeur. Zo deel je het paradijs met anderen.