Nederlandse jezuïet maakt balans op van synodaal proces
Met een gezonde dosis scepsis begon ik aan het synodaal proces, geeft jezuïet Jan Stuyt toe in een bijdrage op Ignis Webmagazine. Hij vond het te groot van opzet en Rome zou toch nooit horen wat wij in de polder bedachten. En hij vervolgt: Tot ik erachter kwam dat het ook niet gaat om wat je bedenkt, maar om hoe je met elkaar in gesprek gaat als gelovigen.
Het proces startte in het najaar van 2021 onder het motto Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en zending. Momenteel maken alle bisdommen wereldwijd nota’s op van gesprekken die in lokale kerken werden gevoerd met alle belangstellenden. Die nota’s worden dan verwerkt tot een document waarover de bisschoppen eind 2023 zullen vergaderen in Rome. De Nederlandse bisdommen publiceerden hun verslagen al.
Synodaal betekent: samen onderweg. De hiërarchische structuur van de kerk moet meer ruimte maken voor wat de heilige Geest aan gedoopten zónder wijding kan ingeven. En wat stelde Jan Stuyt vast?
‘Eindelijk wordt onze mening gevraagd’
Op drie plekken maakte ik inspirerende gesprekken mee: in een parochie, in onze jezuïetencommunauteit in Amsterdam en met studenten theologie. Wat meteen opviel was de waardering van mensen omdat hun mening wordt gevraagd. ‘Mógen we meedenken, dan zúllen we ook meedenken.’
Natuurlijk werd er wel eens geklaagd over wat er allemaal niet deugt in onze kerk, geeft de jezuïet mee. Maar dat was niet het enige. In een tweede ronde deelden we wat ons getroffen had in de verhalen van de ander, en toen werd duidelijk dat de Geest spreekt door de gelovigen. Samen zochten we in een derde ronde naar punten die ons allemaal beroerden.
Die samenvatting was niet al te moeilijk: we leven van ontmoetingen, van ons mooie geloof en van mensen die ons zien staan en aanvaarden zoals we zijn.
Dáár ontmoeten we Christus, en dat vieren we in de sacramenten.
Een andere conclusie: We zullen in de komende jaren nieuwe vormen van kerk-zijn moeten bedenken, waarbij bestaande grenzen tussen de kerken irrelevant worden (wat al gebeurt), maar betrokkenheid op elkaar van belang is. Het kan niet anders.
Stem van mensen in de marge
Stuyt hoopt ten slotte dat de stem van de 'marginalen' doordringt tot de bisschoppen. Ze komen veel in parochies, maar er bestaat véél meer Kerk dan alleen daar. Iedere bisschop heeft ook te zorgen voor bijzondere groepen: migranten, zieken, gevangenen, schippers, vluchtelingen, jongeren (op katholieke scholen) en bejaarden. Ik hoop dat de bisschoppen goed luisteren naar die groepen.
Daar gebeurt het evangelie op doordeweekse dagen.
Cultuuromslag in het Vaticaan
Wat verder opvalt, volgens Jan Stuyt: het Romeinse secretariaat van de synode staat open voor suggesties. Een voorbeeld is de verlenging met een half jaar van de termijn waarin antwoorden kunnen worden opgestuurd. Een medebroeder die in Rome op het secretariaat van de Synode werkt, zei me: ‘We doen het voor het eerst. We leren elke dag. Het is echt een cultuuromslag voor de ouwe rotten in het Vaticaan. We weten nu nog niet wat de uitkomst zal zijn, ook wij worden verrast.’
Stuyt: Dat is wel anders dan 30 jaar geleden, toen de bisschoppen hun toespraken op de synode van tevoren moesten laten goedkeuren. Op die manier leren wij natuurlijk nooit wat”, zei paus Franciscus daarover. “Ik word graag verrast door wat de heilige Geest zegt door mijn medegelovigen.
Blijft er iets over van onze inbreng?
Toch maakt de jezuïet zich weinig illusies over de uitkomst van het Synodale Proces in 2023.
De inbreng van de Noord-Hollandse parochies is tegen die tijd zo vaak samengevat en hertaald dat daar niets van over zal zijn.
Dat hoeft ook niet, vindt Stuyt. Het proces van met elkaar delen over het geloof is gestart en dat is veel belangrijker.
Hij hoopt dan ook vooral op blijvende resultaten in de omgang met mensen in de plaatselijke Kerk. Deze maanden wordt hun mening gevraagd, en die geven ze. Dat moet leiden tot minder besturen van bovenaf en meer luisteren naar wat de Geest zegt door de mensen aan de basis. Die hebben bijna allemaal het sacrament van het vormsel gehad, wat betekent dat de heilige Geest spreekt tot hen en door hen. Wanneer je dat serieus neemt kun je niet meer terug naar alleen maar top-down besturen.
Bron: Ignis Websmagazine