Els De Coker maakt Mariabeeldjes geïnspireerd op het bekende snoepje

'Het is begonnen met een simpel snoepje, maar ik voel dat dit verhaal verder kan reiken,' steekt Els van wal. 'De witte, ruwe versie van dit Mariabeeldje spreekt zoveel mensen aan dat ze wel verder moet gaan. Ik wil 250 exemplaren ervan opstellen in een kapel die voor de rest leeg is. Als een leger figuurtjes dat vanaf het altaar de ruimte in stroomt.'

Een vraag uit Brugge

Ruim een jaar geleden kreeg Els De Coker een bijzondere vraag van haar beste vriendin. Ze zocht een Mariabeeldje voor in een nis in de muur van haar huis. 'Dat is zo’n typisch Brugs Godshuisje,' legt Els uit, 'maar het mocht geen klassiek beeld zijn met een kroontje en een blauw gewaad. In een gesprek erover kwamen we uit op de Mariaatjes of guimauves, die snoepjes in de vorm van Maria die je vooral rond Sinterklaas in de winkel vindt. De vorm van dat snoepje paste perfect bij de vraag: een Mariabeeld zonder tierlantijntjes, een beetje abstract en toch met een zachte uitstraling. Els begon meteen te boetseren. 'Het eerste beeldje werkte ik uit in keramiek. Vanuit een hompje klei heb ik zo’n snoepje nagemaakt, al is het resultaat zeker geen perfecte kopie. De beeldjes zijn zo'n 18 cm hoog.'

(Lees verder onder de foto)

En toen volgde het eerste probleem. 'Ik kon het niet over mijn hart krijgen om dat keramieken moederbeeldje te laten vertrekken uit mijn huis,’ bekent Els. ‘De vriendin wilde overigens zo’n Maria in een snoepkleur en ik vond dat die versie beter in het gips gemaakt kon worden. Dus maakte ik een mal waarmee ik snel meerdere Maria’s kan afgieten.'

Creatieve bij

Het huis en atelier van Els laten er geen twijfel over bestaan: hier woont een vrouw die barst van de creatieve ideeën. 'Mijn hoofd staat nooit stil, beaamt Els. En haar lijf ook niet. In 2019 onderging ze een amputatie van haar onderbeen. Enkele weken geleden ging ze opnieuw onder het mes. 'Mijn stompje moest verstevigd worden, omdat ik te weinig stilzit volgens de dokter, wat te belastend werd voor mijn lichaam.'

(Lees verder onder de foto)

Die ingrijpende gebeurtenis is een belangrijk keerpunt geweest op creatief vlak, want sinds de amputatie heeft ze haar keramiek opnieuw opgenomen. 

'In 2006 heb ik twee jaar beeldhouwen gevolgd aan de academie van Oudenaarde, maar ik kon dat niet combineren met mijn job als zelfstandige. Ik ben opgeleid als naaister, met kleding als specialisatie, en kort na mijn huwelijk heb ik mij omgeschoold tot zorgkundige. Ik heb eerst 11,5 jaar nachtdienst gedaan bij de zusters Bernardinnen hier in Oudenaarde. Toen ik veertig werd en de kinderen groot genoeg waren, had ik het gevoel dat het tijd werd voor iets nieuws. Ik vond een job als werkbegeleider in een sociale werkplaats, maar daar hield ik het na zes weken al voor bekeken. Dat idee om zelfstandige te worden, weerklonk steeds luider in mijn hoofd. Op een avond kwam ik thuis en zei ik tegen mijn man: ik begin een eigen zaak.'

En die zaak zou een succes worden. De klanten stroomden toe voor allerlei naaiwerk en retouches, tot Els in 2019 steeds meer last kreeg van haar linkervoet. 'Na de ingreep heb ik een jaar consulting gedaan in naaiateliers en daarna ben ik mij gaan toeleggen op mijn eigen kunst die ik zo toegankelijk mogelijk wil maken voor iedereen.'

Van snoep tot kapel

Bij die eigen kunst hoort sinds kort dus het befaamde Mariabeeldje voor de vriendin uit Brugge. 'Door het maakproces te posten op sociale media, kwamen er een heleboel vragen van – stuk voor stuk gelovige – mensen die zo’n beeldje wilden. De meeste van hen kochten de versie in crèmekleur of roze, één vrouw verzocht mij om er eentje te maken in het typerende Mariablauw. Ik had haar ontmoet in het ziekenhuis in de periode dat mijn moeder daar lag, en net als zij is die vrouw niet veel later overleden. Ik ben de blauwe Maria aan haar kist gaan zetten op de begrafenis en het beeldje is bij haar dochter gebleven.’

(Lees verder onder de foto)

Toch kan Els moeilijk antwoorden op de vraag of ze zelf gelovig is. ‘Ik ben zeer gelovig geweest,’ benadrukt ze, ‘tot mijn grootmoeder gestorven is toen ik twaalf was. Zij was een door en door goede vrouw die vaak op bedevaart ging naar Lourdes. Ik ben zowat opgegroeid bij haar. Zij voelde als mijn tweede moeder. Haar plotse dood – ze stierf op haar 67ste aan een hartaderbreuk – heeft mij diep geraakt en ik kon dat heel moeilijk plaatsen. Als tienjarige had ik een ring gekregen van mijn oma met Maria erop, vanop één van haar bezoeken aan Lourdes. Nu hangt die nog altijd aan mijn sleutels, maar of dat betekent dat ik gelovig ben? Ik geloof in mezelf, daarvan ben ik zeker. En de rest kan ik niet zo goed uitleggen.'

Al is Els absoluut een spirituele vrouw die kunst maakt vol ziel en betekenis, zoals de witte Mariaatjes. 'De opstelling die ik wil maken met de 250 witte beeldjes zou ik niet kunnen met eender welk ander figuurtje. Het moet Maria zijn. Misschien speelt daar inderdaad toch een stuk geloof in mee. Zij is eenvoudig, wit, braaf, onschuldig, maagdelijk. Maria is puur. Daarom bewerk ik de gipsen beeldjes niet. Ik schuur ze niet op, werk de mankementen niet weg en laat de gipsvoetjes eraan. Die zijn ongelijk, waardoor sommige beeldjes scheef staan en groter of kleiner zijn dan de rest. Toch zullen ze er in al die ongelijkheden hetzelfde uitzien.'

'Ver doorgetrokken zie ik mezelf in dat beeldje. Of dat is toch hoe ik in het leven wil staan: in alle eenvoud luisteren naar het verhaal van mensen en hen helpen zonder gedoe. Ik kan niet tegen ruzie, bedrog, ellende en begrijp niet waarom we het onszelf en elkaar soms zo moeilijk maken. Mijn witte Maria's representeren dat gevoel. De Mariabeeldjes, zeker als ze in groep staan, brengen een gevoel van rust, van meer zachtheid in de wereld.'

(Lees verder onder de foto)

De uiteindelijke droom is echter een Chinees leger. 'Nee, dat is geen droom, ik wil dat ze er volgend jaar staan en dat gaat mij lukken ook,' reageert Els stellig. Haar Maria-interpretatie mag dan al wat kilometers achter de kiezen hebben, Els zit nog vol plannen. 'Ik wil 250 maagdelijk witte beeldjes presenteren in een kapel als een groep volgelingen, gelijk met al hun imperfecties. Er zal één perfecte, bronzen versie op het altaar staan als een leidersfiguur die eruit springt. Van daaruit vertrekt de stroom witte beeldjes en verspreidt zich in de ruimte.' Het liefst zou Els daarna verder exposeren in andere kerkgebouwen in het land. 'Ik wil zoveel mogelijk mensen laten mee genieten van mijn werk. Mocht ik de opstelling ooit in een basiliek of een kathedraal kunnen zetten, zou dat geweldig zijn.'

Roeping

Wat begonnen is als een ludiek project, heeft uiteindelijk een heel andere betekenis en waarde gekregen. 'Dit kunstproject voelt als een soort roeping. Ik geloof erin dat ik met zoiets kleins als mijn Maria's veel kan betekenen. We zijn allemaal gelijk in ons mens-zijn, vind ik, net als die beeldjes. De wereld veroveren is niet mijn ambitie, maar ik wil wel op kleinere schaal een verschil proberen maken.’