Bijbel van A tot Z ~ IJ van ijkpunt

Een ijkpunt is een meetpunt of referentiepunt, een vaste standaard waaraan je je moet houden om een afstand of een gewicht op correcte wijze te meten. Het een vaste waarde op basis waarvan gegevens getoetst kunnen worden. Zo moet een weegschaal voorafgaand aan het gebruik geijkt worden, zodat er geen fouten kunnen optreden bij het wegen van een bepaald goed.

Nu is het van alle tijden dat mensen toch proberen om het ijkpunt op de een of andere manier te vervalsen, zodat men in staat is de koper te misleiden. Gesjoemel met standaarden en gegevens is zo oud als de mensheid, en het zou bijna ongewoon zijn als we er zelf niet ooit bij betrokken zouden zijn geweest. 

In de Tora – de leidraad voor een rechtvaardig leven in het Koninkrijk van God – wordt met nadruk gesproken over het belang van een objectief en eerlijk ijkpunt:

• U mag niet twee verschillende maatkannen, waarvan er één te groot of te klein is, in huis hebben. U moet het doen met één gewicht en één maatkan die zuiver en geijkt zijn. Dan wordt u gezegend met een lang leven in het land dat de ENE, uw God, u geven zal. Want de HEER heeft een afschuw van iedereen die oneerlijk zaken doet. Deuteronomium 25,14-16

De profeet Amos (8e eeuw v.Chr.) is uiterst scherp voor de rijken die armen en weerlozen uitbuiten door onrechtvaardige handelspraktijken:

• Jullie die de armen kwaad willen berokkenen en uit zijn op de ondergang van de machtelozen van dit land, luister! Jullie zeggen: “Wanneer is de dag van de nieuwe maan voorbij, zodat we weer koren kunnen verkopen? Wanneer de sabbat, zodat we weer graan kunnen verhandelen?” Jullie maken de efa kleiner, jullie maken de sjekel zwaarder en jullie knoeien met de weegschaal. Jullie kopen de zwakken voor een handvol zilver, de armen voor een paar sandalen, en jullie zeggen: “Ook het kaf verkopen we als graan!” Amos 8,4-6

Het valt niet moeilijk om deze profetische woorden toe te passen op de internationale handelsrelaties van vandaag en de oneerlijke marktmechanismen te ontmaskeren die de rijke landen rijker maken en de arme landen armer.

In sommige gevallen is het verlichten of kwijtschelden van de schuldenlast niet meer dan een rechtvaardige zaak.

In dat opzicht is de Tora zelf voor ons een ijkpunt!

IJkpunt voor samenstelling van Bijbel 

We kunnen de term ‘ijkpunt’ ook verbinden met een heel andere kwestie. De ‘canon’ (maatstaf) van de Bijbel is gebaseerd op bepaalde criteria waaraan geschriften moesten voldoen om in de Bijbel opgenomen te worden. De canon van de Joodse Bijbel (Tenach) werd vastgelegd in de eerste eeuw na Christus, de canon van het Nieuwe Testament in de vierde eeuw.

Criteria voor het besluit of een bepaald boek mocht opgenomen worden in het Nieuwe Testament waren bijvoorbeeld:

1. geschreven kort na het leven van Jezus
2. teruggaand op een apostel
3. in overeenstemming met de leer over Jezus
4. brede erkenning

Dat betekent niet dat er in latere tijden niet meer gediscussieerd werd over de status van bepaalde boeken. Luther vond dat dat de Brief van Jakobus niet in overeenstemming was met de leer van Paulus over de genade die belangrijker is dan de werken, en twijfelde over de canonische status van de brief. En in de eerste eeuw is er ook lang gesproken over de boeken Prediker en het Hooglied: was het eerste boek niet te ‘seculier’ en relativistisch, en het tweede boek te aards en erotisch?

Sommige boeken in de rooms-katholieke Bijbel worden ‘deutero-canoniek’ (van ‘tweede’ orde) genoemd. Het gaat dan over boeken die in het Grieks werden overgeleverd, hoewel sommige van die boeken ook een Hebreeuwse oorsprong kenden. Bijvoorbeeld: Wijsheid van Salomo, Wijsheid van Jezus Sirach, 1 en 2 Makkabeeën, Judit en Tobit. Als gevolg van deze mindere status zijn deze boeken ook in katholieke middens minder bekend, terwijl ze juist een interessante link leggen tussen de Hebreeuwse Joodse Bijbel en het Griekse Nieuwe Testament.