Uit de kunst (33): vriendschap op de vlucht
Een Gouden Palm leverde de nieuwste film van de gebroeders Dardenne hen net niet op, wel de prijs voor de 75ste verjaardag van het Filmfestival van Cannes en een minutenlange staande ovatie van de aanwezigen. Als je dit najaar van plan bent om één film te gaan kijken in de cinema, laat het dan Tori et Lokita zijn.
Twee Afrikaanse vluchtelingen kwamen afzonderlijk naar België vanuit Kameroen en Benin en sluiten vriendschap. Wanneer Lokita (Joely Mbundu) geen papieren dreigt te krijgen, geeft de kleine Tori (Pablo Schils) zich uit voor haar broer. De openingsscène van Tori et Lokita kruipt al meteen onder je vel: met de camera fix op Lokita gericht ondergaat ze een onverbiddelijk verhoor over haar afkomst en de link met haar zogenaamde broer Tori.
In hun bekende rauwe, realistische stijl schilderen de broers Dardenne een portret van de zelfverklaarde broer en zus als twee onafscheidelijke vechters. De onervaren acteurs zetten een wonderbaarlijke prestatie neer en nemen je mee in trage, verstilde scènes langs de donkere straten en clubs waar ze aan geld proberen te geraken.
Na een stormachtige start belanden de twee in de illegaliteit, de enige manier waarop ze kunnen overleven in een land dat hen niet welkom lijkt te heten.
Bijna onvermijdelijk leidt dat tot een abrupte plotwending die geen enkele kijker onberoerd kan laten.
Joods lied als rode draad
Een van de manieren waarop Tori en Lokita geld bijeen proberen scharrelen, is door te zingen in een pizzeria. Jean-Pierre Dardenne vertelt daarover in een interview met filmblad Vertigo dat ze het lied in kwestie per toeval ontdekten. 'De man die we inschakelden om de jonge acteurs te leren zingen, had het zelf als kind geleerd tijdens de les Italiaans.' Blijkbaar is dat liedje gebaseerd op een Joodse versie die gezongen werd met Pasen. 'Elk dier in het lied staat voor een land dat Israël binnengevallen is, met Israël als het lam waarop de agressors het gemunt hadden, maar dat ze uiteindelijk nooit hebben kunnen doden.'
De Joodse versie van Alla fiera dell'est is een lied van ballingen en vluchtelingen. Een dubbele symboliek om door Tori en Lokita te laten zingen.
De broers Dardenne stellen met hun film de wantoestanden aan de kaak rond het Europese vluchtelingenbeleid. De kwetsbare personages in hun film zijn voorbeelden van de honderden minderjarige vluchtelingen die elk jaar verdwijnen in de plooien van de illegaliteit. Met Tori et Lokita breken de broers Dardenne een lans voor meer opleidingen en kansen voor jonge sans-papiers. Zodat uitbuiting en mishandeling niet het antwoord hoeft te zijn op hun zoektocht naar een beter leven.
Tori et Lokita, sinds 7 september 2022 in de zalen