‘Naar Compostela’: Geert schrijft musical over helende bedevaart

In Tielt (West-Vlaanderen) wordt volop gerepeteerd voor de musical Naar Compostela. Op vrijdag 14, zaterdag 15 en zondag 16 oktober wordt die uitgevoerd in de Onze-Lieve-Vrouwekerk door het gezelschap Zanglust. Geert Vermeersch, gepensioneerd VRT-medewerker, schreef én regisseert de musical, die gebaseerd is op eigen ervaringen. Hij wandelde in 2012 in tien weken tijd van het Franse Vézelay naar Santiago de Compostela in Spanje. Een pelgrimstocht met een bijzondere achtergrond.

Geert Vermeersch: ‘Alles gaat terug tot 2008, toen ik kampte met een zware depressie. Ik had het gevoel dat mijn leven vastzat. Professioneel zat ik op een spoor dat het mijne niet was. Ik werkte bij de VRT en werd gepromoveerd tot producer. Daardoor was ik dag en nacht bezig met budgetten en personeelszaken en was er geen ruimte meer voor wat ik écht graag doe: creatief zijn. Zingen bijvoorbeeld, kindermusicals schrijven, acteren, regisseren...

Ik zat vast in een achteruitversnelling.

Tot een ingrijpende levenservaring me wakkerschudde en in een depressie deed belanden. Medicatie en therapie hielpen niet en uiteindelijk werd ik in de zomer van 2011 opgenomen in een PAAZ, een Psychiatrische Afdeling in een Algemeen Ziekenhuis, later ook in het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Camillus in Sint-Denijs-Westrem (Gent).

Maar niet met het verhoopte resultaat?

‘Neen… Mijn therapeute en ik zagen weinig vooruitgang. Net niet ten einde raad zei ze: “Als niets je helpt, ga dan stappen. Neem een rugzak en wandel naar Compostela.” Ze heeft ervaring met therapeutisch wandelen, ze trekt met patiënten voor wandelweken naar Tibet. Ze gaf me één heel belangrijk advies: “Neem voldoende tijd voor de voorbereidingen, want ze zijn een deel van de wandeling.” Het was toen september. Ik besloot om in april te vertrekken en had dus meer dan een half jaar om mij voor te bereiden. Begin april 2012 reed ik samen met mijn vrouw Lieve en onze kinderen Lucas (toen 9) en Sarah (toen 8) naar Vézelay in de Bourgogne, waar ik op paasmaandag mijn tocht zou beginnen. Ik verbleef één week met mijn gezin in Vézelay, daarna keerde Lieve met de kinderen terug naar Tielt.’

Hoe voelde je bij dat vertrek?

‘Het was zwaar om de auto te zien wegrijden – ik zat toen ook erg diep.

Ik heb een foto van die dag. Ik sta erop met een lege blik, mijn ogen zijn zielloos.

Ik was helemaal alleen. Tegelijk maakte ik snel kennis met andere mensen. Mijn familie was bij manier van spreken nog maar de hoek om, of ik zag al een bekende: iemand die bij de VRT had gewerkt en al voor de tweede keer naar Compostela trok. Het was een hart onder de riem dat ik die eerste avond niet alleen zou zijn. De dag nadien, toen we echt vertrokken, vroeg die ex-collega of ik niet mee ging naar de pelgrimszegen. Ik was eerst weigerachtig, want ik ben niet meer praktiserend gelovig, maar hij drong aan: “Ge gaat daar deugd van hebben”. Op paasmaandag bleek de kathedraal van Vézelay gesloten. De wijding was verplaatst naar een kleine kapel aan de rand van het dorp. Tijdens die viering was er ook aandacht voor een Franciscaan die kort erna zijn geloften zou afleggen.

Ik was getroffen door het geluk in de ogen van die man, en jaloers op de eenvoud van zijn geluk.

Dat stond zo ver van hoe ik mij toen voelde, maar het maakte veel indruk. Na dat vertrek zou ik merken hoe fysieke beweging ook mentale beweging in gang zet. Al wandelen vielen heel veel dingen van me af. Op foto’s die enkele dagen later zijn gemaakt, dan zie je al dat het licht in mijn ogen terugkeert.’

Pelgrims vertellen vaak over de vele ontmoetingen die hun tocht kleurden. Wat dat bij jou ook zo?

‘Absoluut! Op zo’n bedevaart ontmoet je de hele wereld: van Amerikanen tot Russen, van Canadezen tot Australiërs, jong en oud. En als je samen vertrekt, is de kans groot dat je elkaar later opnieuw tegenkomt. Al de eerste dag kruiste een Fransman mijn pad, Jean. Hij was nogal euh.. luidruchtig – en waarschijnlijk vond hij mij een stuurs Vlaamse boerke (lacht). Gedurende 7 à 8 weken, tot de tweede week op Spaanse bodem, hebben we samen gewandeld en overnachtten we in dezelfde alberges. We waren vaak elkaars enige gezelschap. Gedurende 7 à 8 weken, tot de tweede week op Spaanse bodem, zagen we elkaar regelmatig terug. We kregen intussen ook gezelschap van Hennie, een Nederlandse dame die in Groningen was vertrokken.’
 

Heb je met sommigen nog contact?

‘We proberen dat te doen, ja, maar door de afstand en de laatste jaren ook door corona is dat niet simpel. Met Jean en Hennie blijf ik het contact onderhouden. Ik heb ook nog een Zwitsers meisje teruggezien. Ze kwam met haar vriend naar Brussel en we spraken af. Ze had een ijskristal mee voor mijn zoon.’
 

Wat hebben al die ontmoetingen bij je nagelaten? Is dat in één woord te vatten?

(denkt na) ‘Dankbaarheid. Omdat die andere mensen mijn weg hebben verlicht – ik moet hierbij denken aan een liedje van Coldplay, Fix you. Over iemand die stuck in reverse is, iemand die vastzit in achteruitversnelling.

Dat lied is zowat de blauwdruk van mijn wedervaren.

Het refrein gaat als volgt: Lights will guide you home / And ignite your bones / And I will try to fix you. Lichten zullen je naar huis leiden / En je op gang brengen/ En ik zal je proberen te helen. Wel, als ik zeg dankbaarheid, dan is het hiervoor: al die ontmoetingen hebben een proces in gang gezet dat heeft geleid tot waar ik nu sta.’

Wat waren de hoogtepunten op jouw bedevaart?

‘Het meest bijzondere moment was toen ik aankwam in Saint-Jean-Pied-de-Port. Het is ergens een schakelmoment: je hebt al een lang traject afgelegd, je komt aan de Spaanse grens en dat is een belangrijk punt in de tocht. Toen ik daar aankwam, stortte ik in, puur door de emotie.

Ik kon niet stoppen met huilen.

Het was alsof iemand een stop uit een vat trok en alles wegstroomde. Dat was normaal, zei een dame in het pelgrimsbureau: “De camino maakt je rugzak leeg.” Veel mensen vinden ook de aankomst een hoogtepunt, dat spreekt voor zich, maar voor mij was die minder emotioneel. Ze was vooral een feestelijk en vreugdevol moment.’

Was die rugzak dan helemaal leeg, voelde je je genezen?

‘Nee, zeker niet. Misschien dat andere mensen de aankomst als een soort afronding beschouwen, het afsluiten van een hoofdstuk.

Voor mij was de aankomst niet het einde, maar het begin van het echte genezingsproces.

Ik begon dingen in mezelf te ontdekken. Of beter: te herontdekken. Ik begon anders te leven. Ik at anders, ik bewoog veel meer en fietste veel. Ik viel 10 kilo af. Je wordt weer trots op jezelf. En ik nam het zingen weer op. Ik deed auditie voor een musicalbewerking van Mozarts opera De Toverfluit en werd aangenomen. Sindsdien ben ik niet meer gestopt met zingen. Ik begon weer les te volgen aan de muziekacademie en ook bij de VRT kon ik een carrièrewitch maken. Ik kon terecht bij Radio Klara en keerde dus terug naar mijn grote liefde: klassieke muziek. Door de pelgrimstocht is bij mij dus het eerste dominosteentje gevallen, maar in de musical zal je zien dat de aankomst in Compostela wel het hoogtepunt is. Daar is het: eind goed, al goed.’
 

Hoe kwam je op het idee voor die musical?

‘Dat was in 2017, toen ik met mijn goede vriend Jonas Jacques, zelf ook musicalacteur, sprak over mijn depressie en reis naar Compostela. Waarom schrijf je daar geen musical over, suggereerde hij. Het trof mij als de bliksem. Ik ben meteen beginnen schrijven. Dat was niet alleen een tijdverdrijf.

Ik schreef uit noodzaak, omdat ik bang was om weer in een depressie te verzeilen.

Die musical schrijven, was mijn manier om eraan te ontsnappen. Het was als het ware een tweede pelgrimstocht.’

Jonas, die de aanzet gaf tot de musical, vertolt ook de hoofdrol, die van pelgrim Johan. Hoe autobiografisch is Johan?

‘De musical is zeker geen letterlijke weergave van wat ik heb beleefd, maar er zitten veel ervaringen en gevoelens van mezelf in. Ik heb uit de vele ontmoetingen onderweg kunnen putten voor een reeks kleurrijke nevenpersonages, die ook zorgen voor een flinke scheut humor. Zo heb ik geprobeerd om een aanvankelijk donker thema met een zekere lichtheid te brengen.’

De repetities zijn al een hele tijd bezig. Zijn die confronterend voor jou?

‘Ik ben ontroerd door hoe de acteurs en muzikanten het brengen, maar ik voel geen grote emotionele connectie meer, ik word niet meer teruggeworpen naar die zwarte periode. Dat verbaast me ergens, maar het wil ook zeggen dat die zware rugzak eindelijk leeg is. Ik ben ook trots, en dankbaar, dat de musical uiteindelijk zou uitgroeien tot een groots event, onder meer dankzij een subsidie van het Vlaamse departement Cultuur, Jeugd en Media. Er wordt gebruik gemaakt van professio­ne­le technieken voor licht en geluid zodat het publiek vanop de tribune een totaalbele­ve­nis wordt aangeboden. Bij elke uitvoering kunnen 360 toeschou­wers via een koptele­foon maximaal kunnen genieten van het geluid, terwijl de projectie van beelden in het decor voor een extra dimensie zal zorgen.’

Welke raad zou je beginnende pelgrims meegeven?

‘Een klassieker, maar helemaal waar: het gaat niet om het aankomen, maar het onderweg zijn. En hoe traag of snel, dat doet er uiteraard niet toe. Luister naar je lichaam, forceer je niet. The only good speed is your speed, las ik ergens op een brugpijler: de enige goede snelheid is jouw snelheid.’

Er zijn drie voorstellingen gepland van ‘Naar Compostela’. De première vindt plaats op vrijdag 14 oktober om 20 uur, op zaterdag 15 oktober om 20 uur volgt de tweede voorstelling en op zondagmiddag 16 oktober wordt de musical een laatste keer opgevoerd om 15 uur. Kaarten zijn beschikbaar via www.zanglust.be.

In samenwerking met De Pelgrim, tijdschrift van het Vlaams Compostelagenootschap.