Synodedocument fase 2: ‘Gedoopten heroveren waardigheid’

Even recapituleren. In oktober 2021 ging de eerste fase van de synode over synodaliteit van start. Overal ter wereld vonden in lokaal kerkverband gesprekken plaats over samenhorigheid, participatie en verantwoordelijkheid. Op basis van de landelijke verslagen schreef het Vaticaan een document voor de continentale fase (DCS). Zo komen de Europese bisschoppen in februari 2023 samen in Praag.

> Lees de synthese van het synodaal overleg in België. 

Op basis daarvan zullen de bisschoppen prioriteiten vastleggen voor hun samenkomst in Rome in oktober 2023. Ook in 2024 volgt er nog een overleg. Daarna zal paus Franciscus in een brief nieuwe beleidslijnen schetsen die inclusie en gedeelde verantwoordelijkheid gaandeweg zullen waarmaken.

Hoofdstuk 1: Gedoopten heroveren hun waardigheid

Het eerste hoofdstuk geeft aan de hand van sprekende citaten uit de verslagen van de eerste fase van de synode een goed beeld van de synodale ervaring tot nu toe. Wat naar voren komt is de ‘herovering’ van de waardigheid van alle gedoopten.

Hoofdstuk 2: Vergroot de ruimte voor je tent

Dit hoofdstuk verrijkt het document met een korte Bijbelse insteek. Een vers uit Jesaja 54 staat centraal: Vergroot de ruimte voor je tent.

Dit Bijbelcitaat vormt de sleutel van het synodaal proces: mensen niet uitsluiten, maar juist verwelkomen.

Hoofdstuk 3: 5 belangrijke thema’s

Hier worden de 5 belangrijkste thema’s uit het synodaal overleg van de eerste fase geduid, ook weer aan de hand van talrijke citaten uit de landelijke rapporten.

1. Veel regio's ervaren als eerste stap naar meer inclusie de nood om meer en vooral ook beter te luisteren. Echt luisteren veronderstelt dat anderen zonder oordeel welkom zijn met hun verhaal en spirituele reis. Er is grote eensgezindheid dat er meer training nodig is in het gemeenschappelijke proces van luisteren en onderscheiding. Vooral jongeren, vrouwen, mensen die zich door de kerk uitgesloten voelen (hertrouwde gescheiden mensen, LGBTQIA+), mensen met een beperking en armen moeten beter beluisterd worden. Wie zich in de Kerk thuisvoelt, ervaart ook de afwezigheid van de anderen (citaat uit het verslag van Ierland).
2. We verstaan onze zending of missie als een vorm van dienstbaarheid in dialoog met de wereld en andersdenkenden. De Kerk heeft zelf bekering nodig. Het verruimen van de grenzen van de Kerk maakt het hart van onze roeping uit. We moeten ingaan tegen verdeeldheid, bijvoorbeeld tussen gelovigen en niet-gelovigen.
3. Die zending kunnen we alleen waarmaken in een participatieve stijl van medeverantwoordelijkheid van alle gedoopten. Een onderdeel van 6 paragrafen is gewijd aan de participatie van vrouwen in de kerk (60-65). Haast alle verslagen pleiten voor hun volledige en gelijke participatie. Er wordt op gewezen dat vrouwen vandaag al in de voorhoede van synodaal handelen staan.
4. We moeten concrete structuren en organen ontwikkelen voor participatie, met mensen die degelijk gevormd en synodaal begeesterd zijn. Hier wordt tweemaal uit het Belgische verslag geciteerd (67 en 68) om te stellen dat charisma’s gelijkwaardig maar wel degelijk verschillend zijn. Welke ruimte is er precies voor leken en waarin verschilt hun verantwoordelijkheid van die van de parochiepriester?
5. De liturgie, en vooral de eucharistie, kan een oefening in participatie zijn en de zending van alle gedoopten voeden door het Woord en sacramenten.

Twee onderliggende kwesties lijken in de rapporten naar boven te komen:

1. Hoe omgaan met diversiteit, zowel buiten als binnen de Kerk? Hoe ervaren we de grenzen van de Kerk? Hoe verhouden eenheid en verscheidenheid zich tot elkaar? Hoe houden we de authentieke leer samen met een houding van radicale inclusie?
2. Hoe omgaan met synodaliteit? Welk leiderschap is daarvoor nodig, welke structuren en rollen? Welke spiritualiteit kan een synodale Kerk ondersteunen?

De gedeelde droom van het synodale proces is een meer inclusieve Kerk die in staat is tot echte verbondenheid en diepe gastvrijheid. 

Hoofdstuk 4: Werk op de plank

Dit hoofdstuk nodigt de bisschoppen uit om bij hun overleg te vertrekken vanuit de basisvraag: Tot welke stappen nodigt de Geest ons uit om verder te groeien als synodale Kerk? Die vraag kan onderverdeeld worden in drie clusters:

1. Welke indrukken uit de werkdocument resoneren het sterkst met de ervaringen binnen uw eigen, lokale Kerk? En welke ervaringen zijn nieuw of verhelderend?
2. Welke fundamentele verschillen of spanningen zijn belangrijk voor uw continent? Welke vragen of problemen moeten bijgevolg benadrukt en aangepakt worden?
3. Welke prioriteiten en thema’s komen terug in de antwoorden op de vorige twee vragen? En welke concrete acties kunnen vooraf ondernomen worden met andere kerken over de hele wereld en tijdens de eerste Synodale Vergadering in oktober 2023?

Een overgrote meerderheid van de bisschoppenconferenties wil volksvertegenwoordigers betrekken bij de continentale vergaderingen. Het DFS stelt voor om bijzondere aandacht te hebben voor de aanwezigheid van:

• vrouwen en jongeren
• mensen uit kwetsbare contexten
• andersdenkenden (oecumenisch, interreligieus, levensbeschouwelijk)

Door het ‘Volk van God’ op deze manier ook weer te betrekken bij de onderscheiding door de bisschoppen, wordt echt een circulaire gedeelde verantwoordelijkheid gerealiseerd.

Lees het hele document de site van het Vaticaan (5 talen).