Standpunt van Ludwig De Vocht in Tertio: Mater dolorosa

Een sterke vrouw, wie zal haar vinden?, vraagt de auteur van Spreuken zich af, somt vervolgens haar kwaliteiten op en merkt dan op: Haar zonen staan op en prijzen haar gelukkig (Spreuken 31, 10). Maar wat als die zonen niet meer kunnen opstaan om haar te loven en te prijzen omdat ze zijn omgebracht door een brutale buitenlandse bezettingsmacht of door toedoen van invloedrijke religieuze leiders zoals respectievelijk in Oekraïne en Iran? Of zoals in Israël twee millennia geleden? Het beeld van een treurende moeder met het lichaam van haar dode kind op haar schoot, de piëta, is een van de meest hartverscheurende taferelen uit de christelijke kunst. Het beeld van een rouwende moeder, een mater dolorosa, die haar kind is verloren als gevolg van oorlog en overheidsgeweld, blijft wereldwijd actueel.

Vrouwendag

Vijftig jaar geleden, op 11 november 1972, vond in ons land de eerste Nationale Vrouwendag plaats. Die werd V-dag genoemd naar de V van vrouw, verzet, victorie, vrijheid en vrede. Door omstandigheden viel die eerste Nationale Vrouwendag op de symbolische datum van 11 november. Sinds 1998 wordt in ons land op Wapenstilstand jaarlijks hulde gebracht aan vrouwen in gewapende conflicten en in Hasselt en Leuven gaat op die datum alle aandacht uit naar de Onbekende Oorlogsvrouw. Die staat symbool voor alle vrouwen die in oorlogsomstandigheden leefden en nog leven. Het is dus ook een hulde aan huidige en toekomstige moeders. Dat oorlogen enkel gevoerd kunnen worden als er kinderen worden geboren, werd in WO II onderstreept door een slogan die werd toegevoegd aan propaganda voor de Duitse spoorwegen. Onder Räder rollen für den Sieg (Wielen rollen voor de overwinning) werd – allicht door Duitse moeders – cynisch gekalkt: Und Kinderwagen für den nächsten Krieg (En kinderwagens voor de volgende oorlog).

Lysistrata

De band tussen oorlog en procreatie – meer bepaald de handelingen die tot voorplanting leiden – was in 411 v.C. het onderwerp van de komedie Lysistrata, geschreven door Aristophanes. Om de Peloponnesische Oorlog tussen Athene en Sparta te stoppen, weet Lysistrata de vrouwen van de oorlogvoerende soldaten ervan te overtuigen hun echtgenoten seks te ontzeggen. Haar strategie is succesvol en de oorlog stopt. 2.411 jaar later – op 30 oktober 2000 – nam de VN-Veiligheidsraad resolutie 1325 aan waarin bij de lidstaten wordt aangedrongen op een grotere rol voor vrouwen bij het voorkomen, beheersen en oplossen van conflicten.

Iran

Elke vergelijking loopt uiteraard mank, maar de protestacties van Iraanse jonge vrouwen die demonstratief hun hoofddoeken afzetten en hun – voor mannen prikkelende – haren afknippen, roepen onwillekeurig associaties op met het verzet van de Griekse vrouwen in Lysistrata. Het afknippen van je haar, dat volgens de ayatollahs en hun brutale handlangers zedig bedekt moet blijven, is niet alleen een duidelijke vorm van protest. In de Perzische cultuur is het ook een teken van rouw. Er wordt niet alleen gerouwd om de dood van de 22-jarige Koerdische Masha Amini, maar evenzeer om de dood van alle slachtoffers van het Iraanse theocratische regime. Het overlijden van Amini medio september was de vonk die ditmaal het massale protest in Iran deed ontbranden. Hoe dat hardnekkige protest zal aflopen, zal de toekomst uitwijzen. De voortekenen zijn evenwel niet bepaald gunstig.

Dwaze Moeders

De internationale steun voor de Iraanse vrouwen in hun protest tegen de dictatuur van de ayatollahs roept herinneringen op aan de steun voor de zogenaamde Dwaze Moeders van de Plaza de Mayo in Argentinië. Die kwamen in de jaren 1970 op straat uit protest tegen de verdwijningen onder de dictatuur van de militaire junta. VN-resolutie 1235 indachtig, zou de geparafraseerde oproep Moeders aller landen, verenigt u een werkelijk internationale beweging op gang kunnen brengen die ervoor ijvert dat jonge mannen én vrouwen niet langer als kanonnenvlees worden opgeofferd.

Maar wie zal de sterke vrouwen vinden en samenbrengen om die beweging wereldwijd op gang te trekken?

• Dit standpunt van Ludwig De Vocht  verschijnt in Tertio nr. 1.186 van vandaag woensdag 2 november 2022.
• Voor een gratis proefnummer van of een abonnement op Tertio.