IPB-Forum: ’40-dagentijd en ramadan in de cultuur van vandaag’

Afgelopen zaterdag 4 maart 2023 kwam het Forum van het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB) bij elkaar rond het thema: Veertigdagentijd en ramadan in de cultuur van vandaag. Aanleiding was het gegeven dat dit jaar de christelijke en de islamitische vasten elkaar deels overlappen. De ramadan begint dit jaar immers op 23 maart. Reden genoeg om het gesprek over de beleving en de spiritualiteit ervan aan te gaan. Het werd een boeiende tweespraak tussen mgr. Lode Van Hecke, bisschop van Gent, en Nadia Amar, vrijwilligster in een Kortrijkse moskee.

Vastenperiode

Na een bezinning door Lieve Herrijgers, directeur van Broederlijk Delen, leidde IPB-voorzitter Christa Damen het thema in. De uitgangsvraag klonk zo: hoe kunnen wij vandaag, in onze cultuur, de veertigdagentijd en de ramadan op een zinvolle manier beleven? Welke spiritualiteit ligt aan de grondslag? Beïnvloedt die vastentijd onze manier van omgaan met ons lichaam, met de medemens en met onze wereld?

In De mening van Annelies Verlinden in Tertio (1 maart 2023) staat te lezen: Tijd nemen om te reflecteren over klein en groot geluk, over de wereld rondom jou, over wat je dankbaar maakt: de vastenperiode is een uitgelezen tijd om daarvoor tijd te maken. Of je aan deze vasten nu een religieuze invulling geeft of net een heel persoonlijke (minder schermtijd, minder alcohol, of wat dan ook): ik wens iedereen veel verbinding en reflectie toe. Met dit citaat opende Christa Damen het gesprek tussen bisschop Lode en Nadia Amar.

Driehonderdvijfenzestigdagentijd

Mgr. Van Hecke Lode lichtte de betekenis van de veertigdagentijd toe, legde de link met Jezus die 40 dagen in de woestijn verbleef. Het is voor christenen bij uitstek een periode om te bidden, te verstillen en te vasten. Al gaf de bisschop toe dat dit in het gewone leven minder intens beleefd wordt dan in de abdij van Orval, waar hij als monnik woonde. De Regel van Benedictus stelt eigenlijk dat we elke dag van ons leven moeten vasten: geen veertigdagentijd, maar een driehonderdvijfenzestigdagentijd. De mens kan dat niet, toch heeft hij reliëf nodig in zijn tijdsbeleving. Om die reden is de vasten op bepaalde dagen zo belangrijk om te kunnen leven, ze is levengevend. 

De veertigdagentijd is ook, anders dan bij de ramadan, een voorbereidingstijd.

We leven toe naar Pasen en in de abdij, in een gemeenschap die samenleeft, wordt dat bijzonder zichtbaar in de manier van samenleven, maar vooral ook in de liturgie. De intense beleving van de Goede Week als afsluiting van de Veertigdagentijd getuigt hiervan, al is die vandaag voor veel mensen niet zo evident meer.

Dankbaarheid

Nadia Amar benadrukte dat de ramadan een periode is waarin we dankbaar mogen zijn voor al wat we in bruikleen kregen van God. Ons lichaam, onze naaste en de wereld met al wat die te bieden heeft, zijn ons gegeven.

Het vasten is een zuivering die getuigt van de toewijding aan Allah.

Tijdens de 30-daagse vastenmaand wordt de volledige Koran gereciteerd,  want in die maand is de Koran door Allah aan de mensen gegeven. De Vijf Pijlers van de Islam zijn fundamenteel voor moslims: met de ramadan komt ook de zuil van het geven van aalmoezen naar voor. In de moskee wordt dat heel concreet door de ramadanpakketten en het bereiden van maaltijden voor de armen. Het boeiende gesprek tussen beide sprekers bracht gelijkenissen en verschillen naar voor.

Getuigen in onze westerse cultuur

Nadia Amar getuigde sterk over de wijze waarom in de moslimgemeenschap de ramadan beleefd wordt. Het niet-eten overdag, het verbreken van de vasten, het samen eten na zonsondergang draagt sterk bij aan een gemeenschapsgevoel. Kinderen die thuis hun ouders zien bidden en vasten, worden uitgenodigd om mee te doen. Het getuigende karakter kwam sterk naar voor. Bisschop Lode legde de link naar de christelijke cultuur, waar de geloofsoverdracht niet evident is. De scholen investeren sterk in godsdienstonderwijs en pastoraal op school, maar het beklijft niet altijd. Als er thuis of in de omgeving geen voedingsbodem is, is het moeilijk om geloof door te geven. We moeten voluit durven inzetten op volwassencatechese en op getuigende aanwezigheid.

In gesprek

Na de pauze werden gespreksgroepen gevormd. Alle deelnemers kregen een Bijbel- of Koranvers over het vasten. Vanuit een reflectie daarop en enkele gespreksvragen kon iedereen open spreken over de manier waarop een cultuur van vasten in de eigen context mogelijk is en wat het teweeg zou kunnen brengen. Iedereen kon één gedacht weergeven die was blijven hangen. Deze zaken zullen gebundeld worden en op de IPB-website gepubliceerd worden.

Nieuwe IPB-site

Na een intens getuigenis van de bisschoppen Johan Bonny, Lode Aerts en Lode Van Hecke over hun bezoek aan Oekraïne, stelde Christa Damen tot slot de nieuwe IPB- website voor. Alle thema’s die de voorbije jaren aan bod kwamen, zijn er terug te vinden. Ook alle uitgaven van Transparant, het tijdschrift van het IPB, kunnen er nagelezen worden.