Bergtopkruizen: een eeuwenoude traditie in het gedrang?
Ophef in het overwegend katholieke Italië. De bergbeklimmersvereniging Club Alpino Italiano (CAI) zou hebben geëist dat alle kruizen worden verwijderd van de bergtoppen, uit respect voor andere culturen. Minister van Toerisme Daniela Santanche toonde zich bezorgd over het pleidooi en zei dat het „indruist tegen onze principes”, aldus Italiaanse kranten. Ook Reinhold Messner, een levende legende in alpinistenmiddens, noemde de uitspraak ongepast en nutteloos.
Alleen, er klopt niets van de beweringen. Volgens mediaberichten formuleerde de alpinistenvereniging de eis tijdens een paneldiscussie aan de katholieke universiteit van Milaan. De club ontkent echter te pleiten voor het verwijderen van de kruizen.
„Ik kan me persoonlijk de Matterhorn niet voorstellen zonder het beroemde kruis”, liet CAI-voorzitter Antonio Montani optekenen in een reactie in de Italiaanse media. Volgens hem is er slechts een discussie geweest over de vraag of er geen andere religieuze symbolen op de bergtoppen moeten worden geplaatst, naast de reeds bestaande.
Maansikkel
Die vraag is overigens niet nieuw. De Oostenrijkse alpinist Eugen Guido Lammer stelde al in 1928 dat kruizen niets te zoeken hebben op bergtoppen. „Laat de taal van de elementen puur klinken, laat de natuur onvervalst tot je ziel spreken”, schreef hij in een essay. „Moet het aanbidding zijn, om deze woestenij doordrenkt van Gods adem, deze oude, puur goddelijke natuur, te vervalsen met opdringerige, menselijke sentimentaliteit?”
In Duitsland was er in 2016 ook al discussie over christelijke symbolen op bergtoppen, nadat meerdere kruizen op bergtoppen, zogenoemde Gipfelkreuzen, waren beschadigd in de deelstaat Beieren. Kunstenaar Christian Meier installeerde toen een maansikkel op een bergtop in de Zwitserse Alpen, als protest tegen de alomtegenwoordigheid van kruizen in de bergen. De Duitse alpinistenvereniging stelde dat Gipfelkreuzen tot het cultuurlandschap behoren.
Offers
Bergtopkruizen zijn vooral in Duitsland en in de Oostelijke Alpen alomtegenwoordig. Maar ook in de Verenigde Staten en in de Pyreneeën zijn er heel wat te vinden. In Italië staan er dan weer opvallend veel Mariabeelden op de bergtoppen. Dat is onder meer het geval op de Gran Paradiso, de hoogste berg die volledig op Italiaans grondgebied ligt.
De gewoonte om het hoogste punt te markeren komt waarschijnlijk van de Romeinen. Ze waren doodsbang voor de hoogten. Ze brachten offers aan op de hoogste punten van hun overtochten. Het beroemdste heiligdom op de top was op de Grote Sint-Bernhard. Drie munten en goudstukken werden daar aan de goden geofferd. Er waren waarschijnlijk vergelijkbare offerplaatsen op alle oude pasovergangen.