Waarom de tv-mis moet blijven: 3 pleidooien

‘Emotie haalt het op de rede’ • Wim Vandewiele, stafmedewerker pastoraat en ethiek bij Curando vzw 

Wat is uw reactie op de suggestie om de uitzending van eucharistievieringen te schrappen? 

Wim Vandewiele • Het is jammer dat de emotie het haalt op de rede. De uitzendingen van de eredienst betekenen heel veel voor veel mensen, in het bijzonder in de residentiële ouderenzorg, zoals minister Dalle trouwens ook al heeft opgemerkt. Door gebrek aan voorgangers is het ook bij ons niet altijd evident om vieringen te organiseren. De uitzendingen van de eredienst zijn dan een interessant alternatief. Ook mensen die zich moeilijk kunnen verplaatsen, zijn zo in staat om in de eigen leefgroep samen te vieren. Curando heeft als groep beslist om de weekendliturgie via tv of livestreaming als gemeenschappelijke activiteit sowieso op alle afdelingen op zondag aan te bieden, dit naast het fysiek vieren van de liturgie in onze woonzorgcentra. Zo kunnen mensen als gemeenschap samen vieren. Er wordt veel gebruik van gemaakt. We spreken over de generatie van mensen die nog de massakerk heeft meegemaakt, waarbij het geloof in alle aspecten van het leven een rol speelde. Herkenbaarheid en vertrouwdheid hebben grote positieve effecten op het welbevinden van deze mensen. 

Kan je de reactie van Delaplace begrijpen dat 'we op zondag om 10 uur de ogen dicht moeten doen'? 

Dat is een emotionele reactie waar ik weinig begrip voor heb. Ik vind ze misplaatst en ongelukkig. Aan de top van een openbare instelling die mee verantwoordelijk is voor het toegankelijk maken van een levensbeschouwelijk aanbod, zou je beter moeten weten. Een persoonlijke mening van één persoon mag nooit de norm of het uitgangspunt van de hele organisatie zijn. Als je een persoonlijke mening hebt, spui die dan op café of onder vrienden. Je merkt trouwens dat de voogdijminister er onmiddellijk op reageert en het kadert in het perspectief van de mensen die er veel aan hebben en anders weinig toegang hebben. Dat is toch ook de maatschappelijke opdracht van een openbare omroep.

Dan zou je ook sport en cultuur op tv moeten beperken, omdat daar ook grensoverschrijdend gedrag voorkomt.

De reactie van de CEO is dus te kort door de bocht. 

Wordt er bij Curando al nagedacht over alternatieven? 

Doorheen de jaren is de frequentie van de uitzendingen van de eredienst al afgenomen. Wij vinden het als groep belangrijk dat er altijd een aanbod is wanneer fysieke vieringen niet haalbaar zijn. Dus denken we na over alternatieven. Door covid is er een boost geweest van diensten via livestreaming, waarvan sommige erg professioneel gemaakt worden. Ook daar maken onze woonzorgcentra soms al gebruik van. 

Is dat geen argument om het van de openbare omroep te schrappen? 

Het behoort wel tot de decretale taken van de omroep om levensbeschouwing en zingeving aan te bieden. Bovendien biedt een televisiekanaal nog altijd een betere toegankelijkheid. Zeker op hoge leeftijd is niet iedereen in staat om gemakkelijk aan te sluiten bij een livestreaming. De openbare omroep heeft dus nog altijd een belangrijke rol te spelen op dit vlak. De discussie daarover is trouwens al jaren bezig. 

‘Loop maar eens door een rusthuis op zondagochtend’ • Johan Goossens, pastoor van een kerk waar geregeld tv-missen worden opgenomen

De Sint-Servaasbasiliek van de norbertijnen van Grimbergen, die ook dienstdoet als parochiekerk, wordt zeer vaak gebruikt voor de uitzendingen van televisie-en radiomissen.‘We doen dat al vele jaren, zeker sinds de jaren 1970’, zegt pastoor Johan Goossens. ‘We hebben een mooi kerkgebouw, het is vlakbij de VRT, er is parking en ons koor is van een hoog niveau. Eenmaal de technici al eens in een bepaalde kerk gewerkt hebben, is het voor hen ook gemakkelijker. Kortom, de VRT weet dat het hier in orde is. Het moet een verzorgde viering zijn, daar houden de VRT en de Interdiocesane Commissie voor Liturgie aan.’

Vroeger was er blijkbaar wat meer variatie en werden er ook vieringen uitgezonden in een wat andere, lossere stijl. Vandaag houdt men duidelijk vast aan de officiële teksten.

‘Belangrijk is dat vooraf alles op papier staat. Latijn moet vertaald worden. Men wijkt zelden af van de lezingencyclus. We hebben dat een keer wel mogen doen toen onze abdij 900 jaar was en Norbertus werd gevierd. Weet wel, we moeten telkens drie keer de mis volledig repeteren. Op zaterdag gebeurt dat ‘droog’, zonder camera’s, maar met alle betrokkenen. Je moet ook exact één uur vullen. Elk onderdeel wordt nauwkeurig getimed. Een strakke timing is heel belangrijk. Regelmatig verzorgen wij hier tegelijk de radio- en de televisiemis, maar dat loopt niet helemaal synchroon. De radiomis start vier minuten later en eindigt ook iets eerder.’

Komen er na afloop veel reacties?

‘Kijkers mogen na afloop bellen en doen dat ook. De reacties zijn overwegend positief. Er zijn er wel die het aantal vrouwen tellen. Of niet alle lectoren en het koor mannen zijn. Daar moeten we dus rekening mee houden.’

Wordt het belang van de tv-mis onderschat?

‘Door de uitzendingen kunnen mensen die niet meer naar een kerk kunnen gaan toch nog de zondagsmis volgen. Voor een oudere generatie blijft dat zeer belangrijk.

Loop door eender welk rusthuis op zondagochtend en je zult de televisiemis zien.

Er is een publiek voor dat we niet in de kou mogen zetten.’

‘IJkpunt voor veel mensen’ • Patrick Mincke, regelmatig kijker en medewerker Minder Mobielen Centrale

‘De uitzending geeft aan heel veel mensen de mogelijkheid om de eucharistie te vieren: mensen in woon-zorgcentra, in ziekenhuizen of thuis, wanneer ze geïsoleerd zitten en niet de mogelijkheid hebben om zich te verplaatsen. Ik ben al veertien jaar vrijwilliger-chauffeur voor de Minder Mobielen Centrale en weet dat de zondagsmis voor oudere mensen een soort ijkpunt is. Misschien zijn er nog andere mensen waar we niet meteen aan denken en kennen we niet de impact van dit soort religieuze uitzendingen. Dat dat afwisselend gebeurt met andere godsdiensten en met uitzendingen voor vrijzinnigen is voor mij geen enkel probleem.’

‘Het afschaffen van de eucharistieviering omwille van het programma Godvergeten is echter een brug te ver, zelfs onbetamelijk. Men brengt schade toe aan mensen die niets met deze moeilijke, afschuwelijke zaken te maken hebben. Dit is volledig naast de kwestie. Beide hebben geen band met elkaar.

Blijkbaar doet men er alles aan om de Kerk kopje onder te drukken.

Hoe de CEO van de VRT op dat idee komt, begrijp ik niet. Hij mag zijn persoonlijke mening hebben, maar dat hij als CEO van een openbare instelling het onderscheid niet kan maken tussen wat tien jaar geleden is gebeurd en de wekelijkse eucharistieviering, is bijzonder jammer, volledig misplaatst en getuigt van een zekere onkunde.’