De affiche van de Heilig Bloedprocessie 2017 © NG
Brugge en het Heilig Bloed: gebedsweek en processie
26/05/2017 - 14:02
De eeuwenoude processie met de reliek van het Heilig Bloed herinnert ons aan Jezus’ mens-zijn, zijn Lijden en Dood, maar verwijst ook naar de Verrijzenis, zegt Noël Geirnaert, lid van de Edele Confrérie van het Heilig Bloed. De processie vertolkt de steeds actuele Blijde Boodschap vanuit een laatmiddeleeuwse setting, zoals die in de jaren 1970 gecreëerd is door priester-historicus Antoon Viaene. Het kostbare schrijn met het Heilig Bloed, tastbare herinnering aan Jezus’ Lijden en Dood, vormt het hoogtepunt van de processie.
Noël Geirnaert belicht hierna voor Kerknet de rijke geschiedenis van de reliek en de processie, zoals hij dat al eerder deed voor de editie Brugge Stad van Kerk & Leven.
De Heilig Bloedbasiliek
In de zuidwestelijke hoek van de Brugse Burg bevindt zich de Heilig Bloedbasiliek, oorspronkelijk toegewijd aan de Heilige Basilius (Basilius van Caesarea, kerkleraar, ca. 330-379). Jaarlijks bezoeken honderdduizenden mensen de basiliek: een zeer gevarieerd publiek, dat de weg vindt naar deze wat verborgen kleine kerk. Het merkwaardige gebouwencomplex bestaat eigenlijk uit drie afzonderlijke bidplaatsen, waarvan er twee voor iedereen toegankelijk zijn. In een van de bijgebouwen is nog een schatkamer of museum ingericht. In de twee openbare bidplaatsen en de schatkamer bevinden zich kunstwerken uit zowat alle periodes van de westerse kunstgeschiedenis, van romaans tot neogotisch. De kerk, basiliek sinds 1923, is oorspronkelijk gebouwd door Diederik van de Elzas, graaf van Vlaanderen van 1128 tot 1168. Ze was bedoeld als kapel voor de burcht van de graaf, maar kwam in de 13de eeuw in het bezit van de stad.
Reliek van het Heilig Bloed
De reliek van het Heilig Bloed vormt de belangrijkste trekpleister van de basiliek: sinds de 13de eeuw en tot op de huidige dag wordt deze reliek vereerd door Bruggelingen en bedevaarders die van heinde en verre de stad bezoeken. De reliek, die verwijst naar het bloed dat door Jezus bij zijn Lijden en Dood is verloren, wordt bewaard in een 11de-eeuws kristallen flesje, afkomstig uit Constantinopel. De oudste teksten over het Heilig Bloed in Brugge tonen aan dat de reliek al rond 1250 het belangrijkste religieuze symbool van de stad was. Meer dan honderd jaar later ontstond de legende dat het Heilig Bloed door graaf Diederik van de Elzas vanuit Jeruzalem naar Brugge zou zijn gebracht. In werkelijkheid is de reliek afkomstig uit Constantinopel, vanwaar ze in het begin van de 13de eeuw in Brugge terechtkwam.
Brugges mooiste dag
Iedereen kent de Heilig Bloedprocessie waarin de reliek wordt meegedragen. Dit gebeurde voor het eerst op het feest van de Heilig Kruisvinding, 3 mei 1304, toen de Bruggelingen hun dankbaarheid voor de behouden terugkeer van een veldtocht wilden uiten. De volgende jaren nodigde het stadsbestuur alle prelaten uit de omgeving uit voor wat zou uitgroeien tot het belangrijkste religieuze feest van de stad, nu nog steeds Brugges mooiste dag. Feest en processie vielen samen met de drukbezochte jaarmarkt, nu de Meifoor, waardoor dit gebeuren ook een religieuze inkleuring kreeg.
Paus Clemens V
Op aandringen van het stadsbestuur erkende paus Clemens V op 1 juni 1310 de verering van het Heilig Bloed. Hij verwees naar de processie die toen voor de zevende keer was uitgegaan. Hij verbond de verering ook duidelijk met Jezus’ Kruisdood: elke vrijdag, en speciaal op Goede Vrijdag moest het Heilig Bloed speciale aandacht krijgen. Ook in de twee weken rond de processie moest de reliek meer dan anders worden vereerd. In de geest van die tijd beloofde hij aan al wie dan het Heilig Bloed kwam vereren aflaten of kwijtschelding van tijdelijke straffen in het hiernamaals.
Van nieuwsgierige toerist tot biddende bedevaarder
Tot op vandaag kan de Brugse reliek van het Heilig Bloed dagelijks, maar speciaal op elke vrijdag en zeker op Goede Vrijdag, door Bruggelingen, bedevaarders en toeristen worden vereerd in de basiliek. Liturgie en verkondiging staan er steeds in het teken van de verering van het Heilig Bloed, dat verwijst naar het Lijdensverhaal van Jezus Christus. Sinds enkele jaren ben ik betrokken bij de verering van het Heilig Bloed. Bezoekers en toeristen komen meestal nieuwsgierig de basiliek binnen. Maar heel dikwijls zijn ze na enkele ogenblikken onder de indruk van de religieuze bezieling rond het Heilig Bloed en de authentieke beleving van Jezus Christus’ Lijden en Dood. Ik zie dan hoe toeristen en bezoekers uit Brugge veranderen in bedevaarders, met aandacht voor stilte, bezinning en gebed.
Gebedsweek van het Heilig Bloed van 21 tot 28 mei
Vanuit de basiliek van het Heilig Bloed wordt in de week van 21 tot 28 mei ook de Gebedsweek rond het Heilig Bloed georganiseerd. De oorsprong van deze gebedsweek gaat terug tot de bul van paus Clemens V van 1 juni 1310. In deze week wil het team van de Heilig Bloedbasiliek aan Bruggelingen en bedevaarders de gelegenheid geven hun geloof feestelijk te vieren en te verdiepen. Hoogtepunt van deze week is natuurlijk de Heilig Bloedprocessie op 25 mei.
