Waarom zanger Nick Cave in Brussel zijn duivels ontbindt

In afwachting van het nieuwe album van Nick Cave, dat deze zomer verschijnt, kan je in Brussel naar een merkwaardige expo van duivelsbeeldjes.

Erik De Smet

De pandemie leidde heel wat artiesten naar een zijweg van hun creativiteit: zanger Nick Cave (66) ging aan de slag met keramische beeldjes. Het zijn zogenaamde ‘flatbacks’: geglazuurde keramieken werkjes die vroeger als schouwdecoratie dienden en aan de achterkant niet werden afgewerkt. In de vorige eeuwen waren ze vooral in Engeland populair om een tafereel uit te beelden. ‘Tijdens de lockdown werd ik op een ochtend wakker met het verlangen om iets uit klei te vervaardigen, een felrode duivel om precies te zijn. Het was een volkomen toevallige impuls’, schreef Cave in zijn Red Hand Files, de website waarop hij allerlei vragen van fans beantwoordt.

Het resultaat kan je nog tot 11 mei in Brussel bewonderen. Met The devil – a life vertelt Nick Cave in zeventien stadia het verhaal van de duivel, van wieg tot graf. Tussendoor erft de duivel de wereld, groeit hij op, wordt verliefd, vecht met een leeuw en doodt zijn zoon, waarvoor hij in het laatste beeldje vergeving krijgt.

Een opmerkelijke zijsprong, maar ook niet zó verwonderlijk: de Australische zanger toont in zijn oeuvre geregeld zijn fascinatie voor de Bijbel, Christus en het christelijk geloof — zonder zich religieus of kerkelijk te bekennen. Deze zomer verschijnt zijn nieuwe cd Wild God, nu is er al een interviewboek, Geloof, hoop en ravage. Daarin gaat hij dieper in op zijn turbulente levensreis en zijn eigen, ‘donkere’ vorm van religiositeit.

(Lees verder onder de foto)

Drie van de zeventien duivelsfiguren die momenteel in Brussel te zien zijn. © Allard Bovenberg / Xavier Hufkens

Nicholas Edward Cave werd in 1957 geboren in een anglicaans gezin in Australië en zong als knaap in een kathedraalkoor. Als student raakte hij in de ban van seks, drugs en rock-’n-roll. De faam groeide, maar Cave worstelde met een verslaving en verbleef in die jaren meermaals in een afkickkliniek. Hij heeft vier kinderen bij drie vrouwen. Meer stabiliteit in zijn leven kwam er na zijn huwelijk in 1997 met het Britse model Susie Bick.

Religieuze beelden komen al sinds de jaren 1980 ter sprake in zijn songs. ‘De strijd met het idee van het goddelijke vormt de kern van mijn creativiteit’, zegt Cave in het boek. ‘Ik voel me aangetrokken tot dat wat veel mensen zien als traditionele christelijke opvattingen. Ik heb vooral een fascinatie voor de Bijbel, en bovenal voor het leven van Christus.’

Het woord spiritualiteit vindt hij maar zwak. We kunnen allemaal spiritueel zijn; religie vereist iets van ons. En dat trekt hem aan. In die zin is de zanger het prototype van de hedendaagse gelovige die beseft dat hij of zij worstelt met het idee van een God, en tegelijkertijd de behoefte voelt om ergens in te geloven. ‘God kan niet verdedigd worden, en juist daarom moeten we dat wel doen’, zegt Cave in het boek. ‘Het verdedigen van kleine, fragiele, onverdedigbare ideeën – zoals het bestaan van God – leidt in mijn ervaring tot een verrijking van de geest.’

Daarmee gaat hij in tegen de dominante rationele en seculiere cultuur. Maar het geloof van Cave blijkt altijd een ‘zwak geloof’.

God in de wolken

Een breekpunt in het leven van de artiest was het overlijden van zijn tienerzoon Arthur. Die viel in 2015 in het zuiden van Engeland van een klif onder invloed van drugs. Het rouwproces van Cave en zijn echtgenote is de achtergrond van dit interviewboek.

‘Ik denk weleens dat de traumatische gebeurtenissen, de scherpe, angstaanjagende beelden die in ons lichaam huizen, die ons midden in de nacht overvallen, de enige authentieke herinneringen zijn die we hebben’, zo laat Cave optekenen.

Hij lijkt daarmee verwant met de 19de-eeuwse theoloog Sören Kierkegaard. Voor Kierkegaard moet je, om christen te zijn, een sprong in het diepe wagen en het gevaar omarmen dat het vertoeven in de aanwezigheid van God met zich meebrengt. Dat staat haaks op het hedendaagse leven, dat persoonlijk welbevinden zoekt. Het is een religieuze visie die zich niet bezighoudt met comfort of zekerheid, maar eerder de troebele en duistere plaats bewoont waar de mens zich geconfronteerd weet met lijden, dood en wanhoop. God blijft daarbij verhuld. ‘In de wolken’, noemt Cave het in het boek.

‘Ik denk dat de goedheid van deze wereld tot op zekere hoogte ervaren moet worden te midden van het lijden: de God in de wolken.’

Nick Cave: The devil - a life loopt nog tot 11 mei bij Xavier Hufkens, Sint-Jorisstraat 6 in Brussel. Open van dinsdag tot zaterdag, telkens van 11 tot 18 uur. Meer op www.xavierhufkens.com
Nick Cave, Geloof, hoop en ravage, KokBoekenCentrum, 27,99 euro.
Eind oktober geeft Nick Cave twee concerten in het Sportpaleis van Antwerpen.

Nick Cave in de zomer van 2023 tijdens een bezoek aan Amsterdam.