‘Wat ons bindt, blijkt sterker te zijn dan wat ons scheidt’

Gallus ECCLESIAE, Eindejaargast

In dit laatste nummer van het jaar blikken we terug op de kerkelijke hoogtepunten van 2017. Dat doen we met iemand die uitstekend geplaatst is om een goed overzicht te hebben op de meest markante mensen en gebeurtenissen van het jaar. We brengen u een interview waarvan u het opzet niet ernstig moet nemen, maar de inhoud beslist wel.

Hij kijkt verschrikt naar onze fotograaf en vraagt: „U gaat me toch niet van mijn slechte kant kieken? Kunt u overmorgen terugkomen? Dan is de wind gedraaid.” Ook windhanen hebben een ijdel kantje, maar dit exemplaar heeft vooral een uitgesproken mening over het reilen en zeilen in de Kerk. Hij was moeilijk bereikbaar, maar in een exclusief gesprek met Kerk & Leven neemt hij beslist geen blad voor de snavel.

– Mijnheer de windhaan, kunt u zich even voorstellen aan onze lezers?
Dat is volstrekt overbodig, ze kennen me goed. Ik sta al een paar honderd jaar op mijn kerktoren. Mag ik er evenwel op aandringen dat u mijn geen windhaan noemt? Dat klinkt zo negatief. Zeg maar kerkhaan.
– Wat is voor u de belangrijkste kerkelijke gebeurtenis van het voorbije jaar?
De herdenking van vijfhonderd jaar Reformatie. De befaamde stellingen van Maarten Luther hebben geleid tot de grootste scheuring in de kerkgeschiedenis. Na eeuwen van bloedvergieten en vijandschap reiken katholieken en protestanten elkaar vandaag de hand. We beseffen nu dat wat ons bindt sterker is dan wat ons scheidt. Christus is groter dan kerkstructuren.
Paus Franciscus zette in oktober vorig jaar de toon door in Zweden prominent aanwezig te zijn op een protestantse herdenking. Ook in België werd de Reformatie herdacht met een oecumenische ceremonie in de kathedraal van Brussel. Dat moment van broederschap werd jammer genoeg verstoord door een handvol idiote haantjes. Hoe luidruchtiger sommigen zich katholiek noemen, hoe minder ze van Christus begrepen hebben.
– Er ging dit jaar geen week voorbij zonder berichten over de sluiting van kerken. Moeten we massaal nieuwe bestemmingen zoeken?
Daarover hoor ik veel gekakel, maar er zijn nog niet veel eieren gelegd. Kijk, we kunnen veel ronkende plannen bedenken [node:field_streamers:0] om kerkgebouwen een nieuw leven te geven, maar in de praktijk blijkt dat aartsmoeilijk. Zo’n kerk, dat blijft toch een constructie waar je niet met een vingerknip iets anders van maakt. We zitten niet te wachten op honderden feest- of concertzalen. Dan maar een school of een rusthuis? Of een hotel? Dat klinkt goed, maar de kostprijs van zo’n verbouwing ligt vaak hoger dan die van een nieuwbouw. Men zal dus nog jaren moeten broeden op haalbare en betaalbare oplossingen.
– Moeten al die kerken dan gewoon open blijven voor de eredienst?
Nee, dat kan helaas niet. In de negentiende en twintigste eeuw kenden we een overdosis kerkelijke luxe. Elk gehucht was er als de kippen bij om een eigen kerk te bouwen. Die tijd is voorbij en komt niet meer terug. We moeten evenwel de veren niet laten hangen. Het christendom heeft altijd al ups en downs gekend, maar kon zichzelf telkens heruitvinden. Trouwens, er zijn tegenwoordig 1,3 miljard katholieken en 2,5 miljard christenen in de wereld, het hoogste aantal ooit. Een beetje relativering kan dus geen kwaad.
– Er zijn inderdaad veel christenen, maar leiden die allemaal een veilig leven?
Helaas niet. Naar schatting één op de elf christenen wordt vervolgd, meer dan 200 miljoen mensen in het totaal. We kennen de erbarmelijke situatie van christenen in Irak en Syrië. Met name Islamitische Staat hield er lelijk huis. Van alle christenen die daar woonden, verliet sinds 2011 naar schatting de helft die regio. Zou 2017 het jaar van de kentering zijn? Islamitische Staat werd uit vele gebieden verdreven. Nu wordt het een zware uitdaging om de christenen een veilige terugkeer te bieden. Of dat lukt, is hoogst onzeker. Zij mogen beslist geen vergeten bevolkingsgroep worden waar geen haan nog naar kraait.
Ook elders trouwens worden christenen vervolgd. Noord-Korea voerde ook in 2017 de ranglijst aan van landen die zich daaraan bezondigen, voor de zestiende keer al. Eigenlijk is de situatie in grote delen van Afrika en Azië problematisch.
– Hoe zit het met de klimaatverandering? Heeft de Kerk daarin een rol te spelen?
Met zijn encycliek Laudato si’ heeft paus Franciscus van het klimaat een kerkelijk strijdpunt gemaakt. De Belgische bisdommen en een rist katholieke organisaties beslisten dit jaar hun geld niet langer te investeren in fossiele brandstoffen. Elders in de wereld doen katholieke instellingen hetzelfde. Hen steek ik graag een pluim op de hoed.
– Nog een slotvraagje. De paus bezocht onlangs Myanmar. Hij sprak er niet over de verdrukte Rohinhya’s. Durfde hij niet?
Franciscus deed iets beter dan spreken over hen, hij sprak met hen. Meer nog, hij huilde voor hen. Hij is dus niet enkel een voorzichtige diplomaat, maar ook een mens van vlees en bloed.