‘Ook gelovigen lijden’

Priester Marc Steen is van kindsbeen af gefascineerd door de kruisdood van Jezus en de thematiek van God en het lijden

Waarom hangen jullie een kruisbeeld aan de muur? Die vraag kreeg Marc Steen als misdienaar van acht van een vriend van zijn ouders. „Verder dan gestamel kwam ik in mijn antwoord toen niet”, vertelt de president van het Leo XIII-seminarie in Leuven. Tot op vandaag blijft Jezus’ kruisdood en de thematiek van God en het lijden de priester intrigeren. „Al praat ik er nog altijd met schroom over”, zegt Steen. „Pasklare antwoorden zijn er niet. Net daarom blijft het me fascineren.”
– Hoe kijkt u naar de vraag ‘Waarom lijden mensen’?
De tragiek van het menselijke lijden fascineerde me al als kind en later als student theologie. Lijden op zich is zinloos en betekent een beknotting van het leven. Wat niet wil zeggen dat mensen er achteraf niet zelf zin kunnen aan geven. Te vlug lijden willen verklaren, miskent echter de tragiek van de lijdende mens. Daarvan getuigt de Amerikaanse rabbijn Harold Kushner in zijn bestseller Als ’t kwaad goede mensen treft, geschreven naar aanleiding van de dood van zijn veertienjarige zoon. Zelf geloof ik niet dat God ons wil straffen of een les leren. Die overtuiging rijmt niet met het christelijke beeld van een liefdevolle en barmhartige God. De jongste decennia won vooral het beeld van een meelijdende God aan populariteit.
– Toch praat u liever over een meelevende God. Waarom?
De idee dat ook God het lijden van mensen niet wil, doet recht aan de mens als slachtoffer van het kwaad. In die optiek is God geen afstandelijke of dreigende God, maar een bondgenoot, Iemand die mee lijdt en mee strijdt. Een solidaire God. Vraag is evenwel of God alles in aanmerking genomen wel kan lijden, in de zin van afzien. Lijden hoort tot onze eindige en beperkte menselijke conditie en daaraan is God volgens mij niet onderhevig. Kan een meelijdende God bovendien wel troost bieden? Daarom heb ik het liever over een meelevende God, [node:field_streamers:0] die het lijden niet wegneemt, maar vult met zijn aanwezigheid. Gods almacht schuilt voor mij in zijn liefdeskracht. Echte liefde wil dichterbij komen en het wel en wee van de beminde delen. God houdt zo veel van mensen, dat Hij in Jezus ons broze mens-zijn tot op het bot wilde delen. Hij wil ons ontmoeten op de plaats waar wij ons bevinden, ook tijdens onze donkerste momenten. God is zo machtig en zo kwetsbaar als de liefde.
– Ook gelovigen worstelen met het lijden. Hoe ervaart u dat?
Het geloof maakt niet immuun voor het lijden. Ook voor wie op God vertrouwt, blijven vele vragen onbeantwoord. Ook gelovigen twijfelen wel eens aan Gods aanwezigheid. Toch ‘weten’ ze dat Hij er altijd is. Zoals een joodse jongen tijdens de nazibezetting op een muur in het getto in Warschau schreef: „Ik geloof in de zon, ook als ze niet schijnt. Ik geloof in de liefde, ook als ik haar niet bespeur. Ik geloof in God, ook als ik Hem niet zie.”
Ik heb bewondering voor de eenvoud waarmee sommigen zich toevertrouwen aan God. In mijn eigen denken over lijden staat Jezus almaar meer centraal. In zijn woorden en daden, in het bijzonder in zijn omgang met zieken, kwetsbaren en armen, zien we wie God is. Ook in de zorg van mensen voor elkaar vang ik geregeld een glimp van God op.
– Welk kerkbeeld sluit daarbij aan? Wie gelooft in een God als ‘Mededogen in het lijden’ kan niet anders dan dat concreet maken. We zijn geroepen een Kerk onder het kruis te zijn, dicht bij wie vandaag in de schaduw van het kruis moet leven. Bij God is er niet enkel mededogen, maar ook gerechtigheid en protest tegen het kwaad dat mensen elkaar aandoen. Op dat vlak draagt ieder van ons een verantwoordelijkheid. Mededogen in de praktijk brengen, is het kruis van de liefde opnemen en bereid zijn elkaars lasten te dragen. Daarin bestaat de echte navolging van Jezus. Wie liefheeft, is bereid te lijden omwille van de ander.

Over God en het lijden praat Marc Steen op 1 maart om 20 uur in de Sint-Walburgakerk in Oudenaarde (Markt) en op 13 maart om 15 uur in de abdij in Dendermonde (ingang via Vlasmarkt 23). Deelname is gratis. Op 15 maart om 19.30 uur praat Marc Steen over Leven na de dood in de kapel van de zusters Heilige Harten in Nivove (Burchtstraat).