Het einde van het klassieke kostwinnersgezin?

Volgens de Vlaamse Gezinsenquête, uitgevoerd in opdracht van minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen (CD&V), staat het klassieke kostwinnersgezin, waar een partner werkt en de andere thuisblijft om voor de kinderen te zorgen, sterk onder druk. Bijna 1 op 3 van de eenverdienersgezinnen kan een onverwachte uitgave van 1.000 euro niet betalen of met vakantie gaan. Ook de betaling van facturen is problematisch. De gezinsenquête bevestigt de financieel kwetsbare positie van gezinnen met een herkomst buiten de Europese Unie, laagopgeleiden, gezinnen waar geen van beide partners werkt en alleenstaande ouders. Van die alleenstaande ouders in Vlaanderen en Brussel kan 26,7 procent slechts moeilijk tot zeer moeilijk de eindjes aan elkaar knopen. Amper de helft van de alleenstaande ouders kan het zich nog veroorloven jaarlijks op vakantie te gaan.

Meer steunaanvragen

Volgens Thijs Smeyers, coördinator Beleid & Politiek van Caritas Vlaanderen, zijn deze conclusies niet nieuw. Zij kunnen ook vanuit de ervaring van de organisatie bevestigd worden. Gezinnen met lage arbeidsintensiteit lopen al langer een hoger armoede risico. Met twee kostwinners in een gezin heeft men uiteraard een dubbel inkomen. Annabel Cardoen, de verantwoordelijke politiek Beleid van Welzijnszorg, bevestigt: Daarom hebben wij in onze vorige campagne aandacht besteed aan het leefbare inkomen. Welzijnszorg kan moeilijk spreken vanuit de praktijk van hulpaanvragen. Maar er is een onmiskenbare stijging van het aantal gezinnen dat nood heeft aan hulp van voedselbanken. Caritas Vlaanderen stelt in de praktijk een duidelijke toename vast van het aantal steunaanvragen van eenverdienersgezinnen en alleenstaande ouders, met kinderen. Slechts uitzonderlijk is er een verzoek om hulp van een gezin waar beide ouders werken.

Onze politici zetten nogal exclusief in op ouders die allebei voltijds werken. Thijs Smeyers, Caritas Vlaanderen

Volgens Caritas Vlaanderen is een oplossing voor de financiële problemen van deze gezinnen minder duidelijk. Onze overheid zet nu sterk in op activering. Zij streeft naar twee kostwinners per gezin, die bovendien beide voltijds moeten werken. Er wordt geen rekening gehouden met het feit dat veel ouders dit tempo niet aankunnen en dat dit vaak resulteert in overbelasting en burn-out. Het is goed om zich rekenschap ervan te geven dat er alternatieven bestaan. In andere Europese landen, zoals in Scandinavië of Groot-Brittannië, biedt de overheid ondersteuning aan de thuisblijvende ouder(s). In Vlaanderen moeten moeders al drie maanden na de bevalling en papa’s zelfs al na twee weken opnieuw gaan werken.

De overheid wil tweeverdieners

De Belgische en Vlaamse overheid bieden nauwelijks ondersteuning aan de ouders in deze kwetsbare gezinnen. Thijs Smeyers: Zelfs gezinnen waar beide partners werken, zijn bij ons in Vlaanderen momenteel vaak onvoldoende gewapend om onvoorziene uitgaven op te vangen. Dat is toch een ernstig probleem. Het is typisch voor landen als België, Nederland en Duitsland dat eenverdienersgezinnen in problemen komen. Nieuwkomers en mensen met migratieachtergrond zijn bovendien extra kwetsbaar. Wij beschouwen het bijna als een evidentie om ons kind na 3 maand bij een vreemde af te zetten. Maar voor veel andere culturen, onder meer ook die van de gezinnen van vluchtelingen en migranten bij ons, valt dat nauwelijks in te beelden. Onze samenlevingsmodel is volledig afgestemd op tweeverdieners.

Erkenning van de mantelzorg en toekenning van sociale rechten

Annabel Cardoen vraagt namens Welzijnszorg nogmaals aan de regering om werk te maken van een leefbaar inkomen. Het is ons aanvoelen dat het steeds moeilijker wordt voor deze kwetsbare gezinnen om rond te komen. Caritas Vlaanderen roept de overheid op om haar hoop niet alleen op een activeringsbeleid te stellen. Thijs Smeyers: Juist deze kwetsbare gezinnen, waar een van de partners thuis wil blijven om voor de opvoeding te zorgen, worden gestraft. Caritas roept bovendien nadrukkelijk op om het mantelzorgstatuut, inclusief de zorg voor kinderen, eindelijk sociale erkenning te geven. De overheid moet gestimuleerd worden om deze mensen sociale rechten te laten opbouwen. Dat vormt een belangrijke buffer tegen armoede.