Belgische aanpak

Zeggen dat ze tevreden waren, is een understatement. De bisschoppen van België straalden na hun ad-liminabezoek aan Rome. Bedevaarten zijn deugddoende ervaringen. Dat geldt voor elke gelovige, dus ook voor bisschoppen. Het was aan hun gezichten af te lezen dat ze met veel energie huiswaarts trokken.
Zouden onze bisschoppen geregeld op Twitter zitten? Dan lazen ze misschien dit berichtje: „Wow, die Belgische bisschoppen! Zo’n verademing!” Het werd gepost door Eric Holterhues, directeur van Oikocredit Nederland. Waarom was die Nederlandse, katholieke bankier zo enthousiast over het Belgische episcopaat? Omdat ze in Rome in alle openheid delicate thema’s aankaartten, zoals de wijding van gehuwde mannen, vrouwelijke diakens en de pastoraal voor holebi’s. Het contrast was groot met het bezoek van de zeer behoudsgezinde Nederlandse bisschoppen aan het Vaticaan, twee weken eerder.
Tussen de Nederlanders en de Belgen in, trokken ook de Duitse bisschoppen op ad-liminabezoek. Nergens ter wereld wordt zo open en verregaand gedebatteerd over kerkvernieuwing als in Duitsland. In Rome worden ze daar bloednerveus van. De Vaticaanse verantwoordelijken en de Duitse bisschoppen stonden lijnrecht tegenover elkaar. Lef en moed hebben de Duitsers zeker, maar geen mens kan voorspellen hoe die confrontatie afloopt.
Is de Belgische aanpak beter? De toekomst zal het uitwijzen. Eerder dan de confrontatie aan te gaan, kiezen onze bisschoppen voor de geleidelijke verandering. Daarbij valt op dat ze zich niet louter theoretisch aan de leer vastklampen, maar ruimte geven voor de realiteit van het leven. Wat baat het de strafste en zuiverste te zijn, als de gelovigen niet volgen en zelfs uitdrukkelijke andere wegen vragen?
De spanning tussen leer en realiteit is niet nieuw in de Kerk. [node:field_streamers:0] Het probleem is dat de leer gebetonneerd is, vaak al eeuwenlang, haast niet te veranderen. Eerder dan te strijden tegen wat muurvast zit, kiezen veel katholieken voor een weg van menselijkheid en gezond verstand, gegidst door het eigen geweten en door de gelovige gemeenschap. Ook de Belgische bisschoppen weten dat het leven vaak sterker is dan de theorie. Ze hebben gelijk. Je kunt vanuit starre principes veel dingen verbieden en veel mensen veroordelen. Op het einde zit je moederziel alleen op een eiland van ultieme deugdelijkheid. De rest van de gemeenschap zit dan wel elders.
Dat niet-perfecte bisschoppen de kant kiezen van niet-perfecte mensen siert hen. En nee, met ‘niet-perfect’ verwijs ik niet naar holebi’s. Ik verwijs naar mezelf. En ook – als u het mij vergeeft – naar u. We zijn allen feilbaar, hoe goed we het ook bedoelen. Maar het zijn die feilbare, zoekende, strompelende en struikelende mensen die samen de Kerk vormen. Een Kerk die ook nog eens leeft in veranderende tijden. Ooit was ze machtig en dicteerde ze de marsrichting. Vandaag is ze bescheiden, zoekt ze haar nieuwe plaats in de samenleving. Die plek hebben we nog niet gevonden, maar het zoeken zelf kan heilzaam zijn.
Dat is in essentie wat onze bisschoppen in Rome gingen vertellen. Ze hadden er niet de pretentie alle antwoorden te kennen. Tot hun opluchting werden ze daar niet om veroordeeld, maar beluisterd met een open geest. Ze voelden zich „gehoord en gerespecteerd”.
Een bisschop vertrouwde me achteraf toe: „Ons bezoek was het beste van de drie.” Beter dus dan het Nederlandse en het Duitse. Waarom? „Omdat kardinaal De Kesel zo bescheiden is dat hij kan zeggen wat hij te zeggen heeft, zonder dat hem dat kwalijk wordt genomen.” En zo bouwt de Belgische Kerk stapje voor stapje mee aan de wereldkerk van morgen.