Heilige deur van de Sint-Pietersbasiliek in Rome © CC Dnalor 01 via Wikimedia Commons
Wat is de heilige deur die tijdens het jubeljaar 2025 plechtig geopend wordt?
21/08/2024 - 18:27
Wat is een heilige deur?
Een heilige deur is een bijzondere deur in een kathedraal of basiliek die alleen tijdens jubeljaren geopend wordt. De belangrijkste heilige deur is die van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Na het jubeljaar wordt de deur met baksteen en mortel verzegeld tot het volgende jubeljaar.
Wanneer wordt een heilige deur geopend?
De heilige deuren worden geopend tijdens een jubeljaar (ook heilig jaar of jubileumjaar genoemd). In principe vinden die plaats om de 25 jaar en op de eeuwfeesten van het sterfjaar van Jezus, de volgende keer dus in 2033. De paus kan echter ook bijzondere jubeljaren uitroepen, zoals het jubeljaar van barmhartigheid in 2016.
Waar zijn er heilige deuren?
In Rome zijn er vier heilige deuren in de:
- Sint-Pietersbasiliek,
- kathedraal van Sint-Jan van Lateranen,
- pauselijke basiliek van Santa Maria Maggiore,
- pauselijke basiliek van Sint-Paulus buiten de Muren.
Buiten Rome zijn er nog heilige deuren in de:
- basiliek Santa Maria di Collemaggio in de Italiaanse stad L’Aquila,
- kathedraal van Santiago de Compostela, Spanje,
- kathedraal van Quebec, Canada,
- heiligdom van de heilige Jean Vianney (pastoor van Ars) in Formans, Frankrijk,
- pauselijke universiteit van Santo Tomas in Manilla, Filippijnen,
- co-kathedraal van Atri, Italië.
Voor het buitengewone jubeljaar van barmhartigheid in 2016 besliste paus Franciscus dat ieder bisdom en bedevaartsoord zijn eigen heilige deur kon aanwijzen.
Medewerkers van de Sint-Pietersbasiliek openen de muur voor de heilige deur bij de start van het jubeljaar 2016 © SIR
Hoe worden de deuren geopend?
Het was lange tijd een traditie dat de paus driemaal sloeg met een hamer op de muur die de heilige deur verzegelt. De muur die voordien doelbewust zwakker was gemaakt, stortte dan in. Maar in 1975 werd paus Paulus VI op die manier bijna bedolven onder de brokstukken. Daarvan kan je hier beelden bekijken (op minuut 1:27).
Sinds Johannes-Paulus II is het ritueel vereenvoudigd. De muur wordt voordien afgebroken en de paus duwt tijdens een ceremonie de grote heilige deuren open.
Wat staat er op de heilige deur van de Sint-Pieters?
De heilige deur van de Sint-Pietersbasiliek bevat 16 bronzen reliëfs (vier op vier taferelen) die de heilsgeschiedenis uitbeelden, van de val van de mens tot de verrijzenis van het lichaam. Het kunstwerk is ontworpen door Ludovico Consorti in 1949 voor het jubileum van 1950.
Wat betekent een heilige deur voor gelovige katholieken?
Wie tijdens een jubeljaar pelgrimeert naar een van de heilige deuren kan een aflaat ontvangen. Voor paus Franciscus betekent dat oude gebruik niets meer of minder dan een teken en werktuig van Gods liefde en barmhartigheid.
‘De aflaat stelt ons in staat om te ontdekken hoezeer Gods barmhartigheid onbegrensd is’, schrijft hij. Tegelijk ‘weten we uit persoonlijke ervaring ook dat de zonde sporen achterlaat en gevolgen met zich meebrengt’. Om die gevolgen en ongezonde gehechtheden te louteren en uit te zuiveren stelt hij voor om tijdens een jubeljaar bijvoorbeeld te pelgrimeren naar een heilige deur, de eucharistie bij te wonen, te bidden voor de intenties van de paus, het sacrament van de verzoening te ontvangen en werken van barmhartigheid te doen.
De deur als symbool verwijst naar de overgang van zonde naar verlossing, van leven naar dood, van ongeloof naar geloof, enzovoort. Jezus beschrijft zichzelf als de deur:
'Ik ben de deur; wie door Mij binnenkomt zal gered worden: die kan vrij in en uit gaan en zal weidegrond vinden.' (Johannes 10,9)
De deur staat ook symbool voor het contact en de vereniging tussen God en mens. Verrassend is dat God zelf daartoe het initiatief neemt.
'Ik sta voor de deur en klop aan. Als iemand mijn stem hoort en de deur opent, zal Ik binnenkomen, en we zullen samen eten, Ik met hem en hij met Mij.' (Openbaring 3,20)
