Vluchtelingen Helen en Athanase konden de paus spreken: ‘Zullen we hem overtuigen?’

Vrijdagnamiddag trok de paus naar de Promotiezaal in Leuven om er voornamelijk professoren en andere vertegenwoordigers van de KU Leuven te ontmoeten. Hoofdthema was de vluchtelingenproblematiek. Vijf mensen die hun toevlucht in België vonden, brachten hun getuigenis voor de paus en ontmoetten hem nadien ook persoonlijk in de Rectorale salons. 

Helen Tesfay, een van de twee getuigen die Otheo kon spreken, is er zich bovenal sterk van bewust dat ze met haar getuigenis heel veel andere stemmen vertegenwoordigt. 
 

Helen Tesfay: ‘Kan ik de paus overtuigen van de ernst van de crisis in Tigray?’

Dokter Helen ontvluchtte Ethiopië ten gevolge van de Tigray-genocide, die in november 2020 begon. Ze heeft de directe gevolgen van de oorlog met eigen ogen gezien. Helen kwam bij het Leuvense expertisecentrum voor vluchtelingen terecht nadat ze in België toekwam. ‘Het groepsaanbod schonk me een veilige plek om te beginnen helen.’

Ook al is er momenteel een staakt-het-vuren, de crisis in Tigray is heel ernstig, zo getuigt Helen. De hongerdood is nog steeds aanwezig. Alle infrastructuur – ook de medische – is compleet vernietigd. Veel vrouwen en kinderen zijn verkracht en worden omwille van dat taboe gestigmatiseerd door hun eigen gemeenschap. ‘De wereld is niet op de hoogte van het enorme leed. Ik wil de Heilige Vader vragen om de stem van de doodgezwegen slachtoffers te zijn. Ik voelde een enorme druk op mijn schouders: zou ik de paus kunnen overtuigen van de ernst en de urgentie van de crisis in Tigray? Zal hij mee actie ondernemen om de naoorlogse crisis te beëindigen en hulp te zenden? Het is hoog tijd om daarmee te starten’, aldus Helen.

Achteraf leek Helen een beetje teleurgesteld, maar niettemin hoopvol: ‘Het ging allemaal erg snel. Ik heb niet alles kunnen zeggen wat ik wilde, maar ik hoop dat hij mijn boodschap heeft begrepen. En misschien komt er nog wel een gelegenheid om mijn verhaal te delen.’

Athanase Bukin: ’Paus moet weerstand bieden aan kerkelijke steun voor het Russische regime’

Althanase behoorde tot voor kort tot de clerus van de Russisch-orthodoxe Kerk. Sinds de oorlog met Oekraïne is hij Rusland ontvlucht.

Hij zag hoe sussende woorden van burgerlijke en kerkelijke vertegenwoordigers de wrede acties van de Russische staat maskeerden. Athanase beseft dat de paus alleen de oorlog niet zal kunnen beëindigen. Wel hoopt hij verandering te brengen in de persoonlijke houding van de paus tegenover Russisch-orthodoxe vertegenwoordigers. ‘Het breekt mijn hart als ik zie hoe amicaal de paus functionarissen van de Russisch-orthodoxe Kerk omarmt.’ Athanase is als Russisch burger ten volle betrokken op de Oekraïners. Het gebrek aan een gepaste reactie van de Kerk maakt hun pijn alleen maar groter, aldus de man.

Athanase toonde zich tevreden over de ontmoeting met de paus: ‘Het is me gelukt om mijn boodschap aan hem over te brengen. En hij zei dat de situatie inderdaad gecompliceerd is en vroeg om gebed. Hoewel het een beetje gehaast was, heb ik toch het gevoel dat het niet voor niets is geweest. Voor mij persoonlijk was het een belangrijk moment, ik heb mijn morele plicht kunnen vervullen.'

Lees verder onder de video 

Een symbolische ontmoeting

De ontmoeting tussen de paus en de vluchtelingen komt er enigszins symbolisch na een periode van twintig jaar waarin KU Leuven een expertisenetwerk rond transculturele traumazorg heeft uitgebouwd. Met gebundelde krachten komen de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen en het Universitair Psychiatrisch Centrum tegemoet aan de nood aan gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke inbedding voor vluchtelingen. Dat heeft geleid tot een innovatief, wetenschappelijk onderbouwd zorgaanbod op meerdere niveaus: van laagdrempelige zorg in scholen en culturele gemeenschappen tot gespecialiseerde psychiatrische dagbehandeling. 

Lees ook

Ruth Kevers: 'Vluchtelingen zoeken naar veilige verbinding met onze samenleving'

Lees het volledige artikel

Psychotherapeut Lucia De Haene leidt binnen dit netwerk twee teams voor traumahulpverlening bij vluchtelingen. ‘Personen met een vluchtverleden vormen een erg kwetsbare doelgroep voor de ontwikkeling van psychische en psychiatrische problemen. Niet alleen het oorlogsgeweld, maar ook de traumatische ervaringen onderweg en de isolatie of uitsluiting in onze samenleving laten sporen na. Om het herstel van veiligheid en vertrouwensrelaties mogelijk te maken hebben ze nood aan maatschappelijke ondersteuning en toegankelijke zorg. Die brug maken we met ons expertisenetwerk.’
 

Getuigenissen doorbreken isolatie

De zes getuigenissen tegenover de paus kwamen van zowel volwassen als jonge mensen met een vluchtgeschiedenis, uit verschillende herkomstlanden en met verschillende trajecten en levensverhalen van vervolging en vlucht. 

‘In zorg voor vluchtelingen is de getuigenis erg belangrijk’, zo stelt De Haene. ‘In de getuigenis over onrecht kan men immers steun vinden bij anderen en wordt isolatie doorbroken. In het verbreken van het stilzwijgen van het onrecht kan zeggenschap en betekenis gevonden worden. Bijzonder is ook dat elk van de sprekers hun getuigenis niet alleen, maar samen met anderen hebben voorbereid: familie en collega’s hier bij ons, familie en vrienden in hun land van herkomst. Hun getuigenis werd zo ook een getuigenis voor een gemeenschap, gedragen door een bredere gemeenschap.’