‘Martelaars in Midden-Oosten kunnen tot voorbeeld dienen’

De Nederlandse jezuïet Thom Sicking was even in Antwerpen alvorens terug te reizen naar Beiroet, waar hij vergelijkende religieuze antropologie en sociologie doceert aan de beroemde Université Saint Joseph. Sicking is vicepostulator in de zaligmakingsprocedures van zowel Frans van der Lugt als Nico Kluiters. Hij kwam onder meer naar de Lage Landen om daar wat extra archiefonderzoek voor te verrichten. De vijf jaar geleden vermoorde ‘abuna Francis’ van de Lugt is inmiddels ons ruim bekend, maar dat zijn confrater Nico Kluiters in 1985 in Libanon eveneens werd vermoord en dat ook voor hem een procedure voor de zaligverklaring werd opgestart, is minder bekend.

Zij verdienen allebei zaligverklaard te worden, omdat hun levensweg ons tot voorbeeld kan dienen. Thom Sicking

Onafhankelijkheid

Het is merkwaardig dat er zoveel jezuïeten uit Nederlands naar het Midden-Oosten trokken. Momenteel zijn er nog altijd zeven actief. Dat heeft alles te maken met de onafhankelijkheid van Indonesië enerzijds en van Franse mandaatgebieden in het Nabije Oosten – zoals Libanon en later ook Syrië – anderzijds, legt pater Sicking uit. Toen Indonesië in 1949 onafhankelijk werd, moesten de Nederlandse jezuïeten het land als missiegebied opgeven. Op eenzelfde wijze gingen Franse jezuïeten minder naar Libanon vanaf 1943 en naar Syrië vanaf 1946. Het generalaat in Rome besliste dan maar om voortaan Nederlandse jezuïeten naar het Midden-Oosten te sturen.

Nederlanders hebben daar geen koloniale reflexen, we halen niet plots Nederlandse literatuur boven. Thom Sicking

Universiteiten

Natuurlijk dachten de jezuïeten die van de zeventiende tot de negentiende eeuw naar het Midden-Oosten trokken, daar ook moslims te kunnen bekeren. Deze intentie is volkomen verdwenen, legt Sicking uit, ook al omdat zo’n bekeringsijver in het Nabije Oosten nooit tot iets heeft geleid. Maar de jezuïeten in de Levant spelen inmiddels wel een leidende rol in opleiding en vorming. De twee oudste en meest gereputeerde universiteiten van Libanon zijn de Amerikaanse universiteit die protestantse predikanten er hebben opgericht, en de Frans- en Arabischtalige jezuïetenuniversiteit waar Sicking het ooit tot decaan van de faculteit Religiewetenschappen schopte.

Aan alle christelijke onderwijsinstellingen zijn ook moslims welkom. Thom Sicking

De universiteit is een neutrale ontmoetingsplek, zegt Sicking. Wij zijn immers niet maronitisch noch orthodox, soennitisch noch sjiitisch, enzovoort. Sicking is er bijzonder trots op het Institut d’études islamo-chrétiennes. Elk vak is aan twee professoren toegewezen, een christen en een moslim. In een soortgelijk samenleven - maar dan buiten de academische wereld - hebben zowel Kluiters als van der Lugt zich onderscheiden. Beiden weigerden hun roeping te verloochenen om de gewone mensen in het Midden-Oosten nabij te blijven, ondanks de risico’s voor hun eigen leven.

Zowel Nico Kluiters als Frans van der Lugt werden in niet opgehelderde omstandigheden vermoord.

Nico Kluiters

Kluiters had na zijn opleiding aan de kunstacademie van Den Haag lang getwijfeld tussen een leven voor de kunst of zijn religieuze roeping. Uiteindelijk werd hij door de jezuïeten - die hij had leren kennen tijdens zijn collegejaren in Delft - naar het door burgeroorlog verscheurde Libanon uitgezonden. Koppig als hij was, heeft hij daar tien jaar dag en nacht aan vrede onder de verscheurde bevolking gewerkt, zegt Thom Sicking. In afgelegen dorpjes van de noordelijke Bekaa-vallei wist hij met financiële steun van het thuisfront allerlei voorzieningen te bouwen. Wellicht heeft dat te veel jaloezie opgewekt in de buurdorpen.

Nico Kluiters viel op 14 maart 1985 in een hinderlaag en werd gedood na vreselijke martelingen.

Maar net als bij Frans van der Lugt blijft de lokale bevolking de herinnering aan pater Kluiters levend houden. Bij tientallen families in de Bekaa-vallei in en rondom het dorp waar hij pastoor was, hangt nog een portret van hem, zegt Sicking, zoals dat ook het geval is met het portret van Frans bij vele gezinnen in Homs in Syrië. Zij bleven er om de hoop aan te wakkeren dat samenleven in Midden-Oosten ondanks alles mogelijk is. Dat is net hun kracht geweest, legt Sicking uit. Zowel Nico als Frans zijn aldus getuigen geworden van de hoop die het evangelie altijd brengen kan, ook in het moeilijke samenleven in Midden-Oosten.

Ook ik ga niet terug omdat ik moet, maar omdat ik daar wortel heb geschoten. Thom Sicking