Band over jansenisme keert terug naar bisschoppelijk archief

Een kostbare band die belangrijke informatie verstrekt over het jansenisme is na bijna een eeuw teruggekeerd naar het archief van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Het document, dat een verzameling is van losse brieven en gedrukte circulaires en richtlijnen uit de zeventiende eeuw, werd in 1924 uitgeleend aan een priester uit Rijsel. Die vergat het kostbaar werk destijds terug te geven. Het boekdeel werd zaterdag in de Franse stad Rijsel door een achterneef van de geestelijke teruggegeven aan archivaris Gerrit Vanden Bosch van het aartsbisschoppelijke archief in Mechelen. Daarmee werd de speurtocht van de familieleden van de priester, dankzij de hulp van het bisdom Rijsel, met succes bekroond. De neef contacteerde het archief op basis van een teruggevonden brief uit 1935, waarin bij de priester naar het boekdeel werd geïnformeerd. Het boekdeel, dat oorspronkelijk afkomstig was uit een collectie van de jezuïeten, behoort tot een grote collectie van het aartsbisschoppelijke archief met betrekking tot het jansenisme.

Het Aartsbisschoppelijk Archief in Mechelen is een belangrijke bron van informatie voor onderzoekers over alle facetten van het maatschappelijke en kerkelijke leven vanaf diep in de middeleeuwen. De collectie omvat de archieven vanaf de eerste Mechelse kerkleider Antonius Perrenot de Granvelle, aangesteld kort na de oprichting van het aartsbisdom in 1559. Daaronder ook veel kostbare informatie over het kerkelijke beleid ten aanzien van dissidente stromingen als jansenisme en stevenisme.

Het jansenisme is een beweging, genoemd naar de Leuvense hoogleraar en bisschop van Ieper Cornelius Jansenius (1585-1638) die de genadeleer van Augustinus becommentarieerde en die zijn eigen interpretatie gaf over deze genadeleer. De beweging, die strenge voorwaarden stelde voor de toediening van de sacramenten, werd vooral door de jezuïeten bestreden en werd in verscheidene pauselijke bullen veroordeeld. Middelpunt van de beweging werd het cisterciënzerinnenklooster Port-Royal des Champs in Frankrijk. De strijd bereikte een hoogtepunt met de publicatie van de bul Unigenitus, die paus Clemens XI in 1713 op aandringen van de Franse koning Lodewijk XIV uitvaardigde tegen het jansenisme. In Nederland leidde de schorsing in 1702 van de van jansenisme beschuldigde apostolisch vicaris Petrus Codde tot het schisma van 1723 tussen de oud-katholieke en de roomskatholieke Kerk.