Restaurateurs conserveren De wonderbare visvangst van Rubens

In de Mechelse Onze-Lieve-Vrouwekerk is de voorbereiding gestart van de restauratie en conservatie van het drieluik De wonderbare visvangst, een van de meesterwerken van Peter Paul Rubens. Het Vlaamse topstuk werd in 1618 door de meester zelf voor de kerk vervaardigd in opdracht van de visverkopers. Die hadden een nieuw retabel aanbesteed ter vervanging van het vorige dat tijdens de Engelse Furie in 1580 werd vernield.

Rubens kwam zich ter plaatse vergewissen van de lichtinval

De ontstaansgeschiedenis van het kunstwerk, dat in 2005 werd erkend als Vlaams topstuk, is goed bekend dankzij de rekeningen van het visverkopersambacht. De visverkopers hadden Rubens naar Mechelen ontboden om zich ter plaatse te vergewissen van de omgeving, de situatie van het altaar en de lichtinval. In 1618 werd in Antwerpen een contract met de meester afgesloten. De productie nam achttien maanden in beslag. In 1619 was het werk klaar en werd het vanuit zijn atelier in Antwerpen naar zijn definitieve bestemming gebracht. Voor het altaarstuk werd uiteindelijk 1.600 gulden betaald. Dat hoge bedrag maakt duidelijk dat het ook daadwerkelijk door Peter Paul Rubens zelf werd geschilderd.

Conservatie is onontbeerlijk

Volgens Wim Hasken, projectcoördinator Religieus Erfgoed voor de kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouweparochie, is het werk ook na 400 jaar nog altijd in goede staat. Maar conservatie is noodzakelijk om het werk voor de toekomst in optimale staat te bewaren. Onderzoek door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) uit 2016 heeft duidelijk gemaakt dat het topstuk gebukt gaat onder de schommelende luchtvochtigheid en lichte schimmelvorming. De restaurateurs zullen de conservatie van het beroemde drieluik waarvan het centrale gedeelte de wonderbare visvangst voorstelt in de kerk zelf uitvoeren. Bezoekers kunnen door een raampje kijken om de restauratie in het tijdelijke atelier van nabij te volgen. In de zomer van 2021 moet het project afgerond zijn, zegt Wim Hasken.

Franse Revolutie

Het prachtige kunstwerk uit de 17de eeuw heeft overigens een heel nauwe band met de geschiedenis van de stad. Op 31 juli 1794 werd het veelluik De wonderbare visvangst door de commissarissen van de Franse Republiek verbeurd verklaard. Met vele andere kunstwerken werd het schaamteloos uit onze gewesten geroofd en naar Parijs vervoerd. Gelukkig keerde het bovenste drieluik in 1816 terug naar Mechelen. Maar het onderste gedeelte werd nooit teruggegeven aan de kerkfabriek. Van die drie kleinere schilderijen, kwamen de twee buitenste delen in het Musée Lorrain in Nancy terecht. In 2009 bracht Jo Hazen van de Oudheidkundige Kring van Mechelen aan het licht dat het derde en centrale deel Christus aan het kruis, dat lang verloren werd gewaand, in de collectie van V. A. Logvinenko in Moskou was terechtgekomen. Vermoedelijk werd het door Russische officieren, na de overwinning op Napoleon in 1812, als oorlogsbuit naar Sint-Petersburg/Moskou gebracht. Het kustwerk werd nooit teruggegeven.

Bron: GVA/Oudheidkundige Kring Mechelen